Samokontrola w FIT
Osiągnięcie idealnej kontroli metabolicznej cukrzycy jest
dużym wysiłkiem i zależy od wielu czynników wpływające na kontrolę
metaboliczną. Są to:
1. Czynniki fizjologiczne (insulina, wysiłek fizyczny, odżywianie, wzrost, masa ciała,
dojrzewanie, hormony kontregulacyjne, nawracające infekcje)
2. Czynniki psychospołeczne ( niepokój
i depresja, trudności w nauce, problemy w szkole, problemy
w pracy, pokwitanie, czynniki rodzinne, zaburzenia zachowania)
Samokontrola jest badaniem siebie samego. To zespół decyzji
i czynności wykonywanych przez osobę z cukrzycą i jej najbliższe
otoczenie, których celem jest analiza zebranych informacji oraz umiejętność
modyfikowania wszystkich elementów leczenia ( insuliny, odżywiania, wysiłku
fizycznego).Celem samokontroli jest:
- Aktywne włączenie osoby z cukrzycą oraz jej rodziny w proces leczenia.
- Zbadanie, czy uzgodnione cele terapii są osiągalne.
W potocznym odczuciu pacjentów bardzo często ogranicza się
samokontrolę jedynie do pomiaru glikemii, ewentualnie pomiaru glikozurii, czy
ketonurii, podczas gdy brakuje wdrożenia do codziennej samokontroli cukrzycy
innych równie ważnych elementów: analizy wyników, reakcji na nieprawidłowości,
podejmowanie decyzji co do dalszej terapii. Pacjent nie może przystąpić do FIT
bez opanowania wiedzy teoretycznej, umiejętności praktycznych, motywacji do
czynnych i odpowiedzialnych działań.
Elementami
samokontroli w cukrzycy są:
- badanie poziomu cukru we krwi
- badanie moczu w kierunku obecności glukozy i ciał ketonowych
- ważenie się, pomiar wysokości ciała, obwodu brzucha, bioder
- pomiar ciśnienia tętniczego krwi
- obserwowanie własnego ciała
- obserwacja efektów insulinoterapii
- obserwacja odżywiania
- obserwacja wysiłku fizycznego
Do urządzeń
przydatnych w samokontroli należą: glukometr, nakłuwacz, waga
spożywcza, waga do pomiaru masy ciała, aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego
krwi.
W procesie samokontroli funkcjonuje określona terminologia. Nie
jest ona powszechnie przyjęta, chociaż w praktyce powinna być często
używana. W samokontroli rozróżnia się bowiem samokontrolę bierną oraz
czynną (aktywną). Samokontrola bierna
jest oparta na dokumentowaniu istotnych dla cukrzycy zdarzeń (glikemia,
odżywianie, wysiłek fizyczny, dawki insuliny, inne dolegliwości),
odzwierciedlających codzienne życie, wpływających na samopoczucie pacjenta, a następnie
wyciąganie wniosków służących poprawie terapii. Natomiast samokontrola aktywna jest
rozszerzeniem biernej obserwacji o różne zaplanowane i wykonywane
próby. Sam pacjent stwarza sobie sytuacje do obserwacji po to, aby sprawdzić
efekty zmian pojedynczych elementów samokontroli mających wpływ na glikemie.
Taki rodzaj postępowania może mieć formę doraźną lub długotrwałą. Doraźna forma samokontroli aktywnej
polega na przeprowadzeniu testu sprawdzającego wpływ jednego tylko czynnika na
podejmowana decyzję np. sprawdzenie czy zmiana produktu w posiłku zapewni
podobną czy lepszą kontrolę glikemii. Długotrwała
forma aktywnej samokontroli
to celowe powtarzanie takich jednostkowych obserwacji, aby ustalić sprawdzalne
reguły zmian dawek insuliny, odżywiania, wysiłku fizycznego. Samokontrola
aktywna stwarzająca sytuacje poddawane obserwacjom jest najlepszym rozwiązaniem
do ustalenia odpowiedniego dawkowania insuliny, kontrolowania odżywiania
i wysiłku fizycznego.
Samokontrola jest nieodzownym elementem leczenia cukrzycy:
- pozwala zapobiegać śpiączkom i innym zagrożeniom
- pozwala modyfikować odżywianie w zależności od glikemii oraz wysiłku fizycznego
- pozwala uzyskać dobre wyrównanie cukrzycy, co zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań narządowych
- pozwala modyfikować dawki leków przeciwcukrzycowych( insuliny) w zależności od aktualnego poziomu glikemii
- poprawia komfort życia ( zwiększa poczucie bezpieczeństwa, uniezależnia od laboratorium, skraca oczekiwanie na wyniki, daje oszczędność czasu).
Zespół diabetologiczny odpowiada za zapewnienie osobie
z cukrzycą (rodzinie, opiekunom) możliwości prowadzenia stylu życia
zgodnie z jej świadomym wyborem opartym na trzech elementach:
- WIEDZY
- UMIEJĘTNOŚCI POSTĘPOWANIA
- ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SIEBIE.