Wcześnie rozpoznana retinopatia cukrzycowa daje szansę na uratowanie wzroku chorych na cukrzycę. Diabetolodzy muszą wcześnie kierować pacjentów do okulistów, a ci odpowiednio wcześnie kwalifikować pacjentów do leczenia fotokoagulacją laserową.

Diabetologiaonline.pl: Pani Profesor, dlaczego tak mało mówi się o tym, że cukrzyca niszczy wzrok?

Prof. dr hab. n med. Elżbieta Bandurska-Stankiewicz: Diabetolodzy wielokrotnie podkreślają toksyczny wpływ hiperglikemii na narząd wzroku. Dlatego tak konieczna jest ścisła współpraca diabetologów z okulistami. Z drugiej strony należy pamiętać, że łatwiej współpracuje się nam diabetologom z kardiologami, nefrologami czy też neurologami, bo to specjalności wywodzące się ze wspólnego pnia jakimi są choroby wewnętrzne. W przypadku współpracy z okulistami ci ostatni muszą się trochę nauczyć diabetologii, a diabetolodzy okulistyki. Pacjenci w XXI wieku nie powinni tracić wzroku z powodu cukrzycy zwłaszcza, że mamy możliwości rozpoznania i leczenia cukrzycowych powikłań wzroku już we wczesnym ich okresie. Do najważniejszych działań diabetologów należą: prawidłowe wyrównanie glikemii, lipidów, ciśnienia tętniczego, a także nauczenie pacjentów zachowań prozdrowotnych. Niezwykle jednak ważne jest wczesne wykrywanie powikłań naczyniowych cukrzycy, w tym powikłań ocznych. Dlatego na świecie przeprowadza się narodowe programy badań przesiewowych w kierunku retinopatii tzn. regularnego badania wzroku bezpośrednio przez okulistę lub też przy pomocy kolorowej fotografii dna oka. Wykrycie wczesnych zmian w siatkówce oka daje możliwość wczesnego leczenia fotokoagulacją laserową, tzn. zamykania nieprawidłowych naczyń siatkówki laserem, w celu zapobiegania wylewom krwi i niszczenia siatkówki oka łącznie z tzw. Plamką, co może prowadzić nieuchronnie do utraty wzroku. Ale pamiętajmy, że decyzje i sposoby leczenia cukrzycowej choroby oczu są podejmowane przez okulistów, a nie diabetologów.

Diabetologiaonline.pl: Jak wygląda współpraca na linii diabetolog-okulista?

Prof. dr hab. n med. Elżbieta Bandurska-Stankiewicz: Wydaje się, że nie powinno być najgorzej w Polsce. Mamy dużą liczbę okulistów, niestety kolejki są do wszystkich specjalistów, w tym do okulistów także. Z drugiej strony pomimo szeroko zakrojonej akcji edukacyjnej pacjenci zapominają o potrzebie regularnej kontroli okulistycznej. Cukrzyca nie boli i jest niezwykle podstępną chorobą. Dlatego nierzadko pierwszym lekarzem, który rozpoznaje cukrzycę jest okulista. Cukrzyca daje bardzo charakterystyczny obraz dna oczu, natomiast pacjent skarży się głównie na pogorszenie widzenia nie mając pojęcia, że choruje na cukrzycę. Około 30% pacjentów hospitalizowanych z powodu ostrych zespołów wieńcowych czy udarów mózgu ma także niezdiagnozowaną cukrzycę. Chorobowość na cukrzycę w Polsce wynosi około 5,2%, ale uważa się że podobna grupa osób nie ma świadomości choroby. Cukrzyca nieleczona powoduje ciężkie uszkodzenia wszystkich narządów, dlatego tak ważna jest profilaktyka i wczesne wykrywanie cukrzycy. I tu jest ogromne wyzwanie dla lekarzy rodzinnych, lekarzy pierwszego kontaktu. To właśnie oni powinni prowadzić badania przesiewowe w kierunku cukrzycy w grupach ryzyka. Głównie wśród osób otyłych, obciążonych rodzinnie cukrzycą lub po przebytych incydentach naczyniowo-sercowych. To również lekarze pierwszego kontaktu leczą pacjentów z cukrzycą typu 2 i przed nimi ważne zadanie wczesnego kierowania na badania okulistyczne. I wydaje się, że na styku lekarz rodzinny-okulista nie jest najlepiej, ale tę współpracę można zawsze poprawić poprzez organizowanie wspólnych spotkań i oczywiście lepszą wzajemną komunikację.

_______________
Prof. dr hab. n med. Elżbieta Bandurska-Stankiewicz
specjalista chorób wewnętrznych, endokrynologii i diabetologii
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydział Nauk Medycznych; Katedra Chorób Wewnętrznych

Rozmowa została przeprowadzona podczas 17 Zjazdu Naukowego PTD, który odbył się w dniach 5-7 maja 2016 r. w Kielcach.