Cukrzyca a ciąża
Ciąża jest szczególnym stanem w życiu kobiety. Cukrzyca u kobiet w ciąży często wzbudza niepokój. Kobiety z cukrzycą typu 1 lub 2 obawiają się, że ich choroba może negatywnie wpłynąć na przebieg ciąży i zdrowie dziecka. Choroba ta niesie ze sobą pewne zagrożenia, ale jeśli ciężarne stosują się do odpowiednich zaleceń i są pod fachową opieką lekarską, mogą uniknąć większości problemów.
Zdarza się też, że cukrzyca może się pojawić po raz pierwszy podczas ciąży, jest to tzw. cukrzyca ciężarnych. Niewyrównanie choroby może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak: poronienia we wczesnych okresie ciąży, wady wrodzone, makrosomia (nadmierna masa płodu) czy hypotrofia płodu (zbyt mała masa urodzeniowa), zwiększona umieralność okołoporodowa oraz niedocukrzenia (hipoglikemie) u noworodka. W czasie ciąży może dojść do przyspieszenia rozwoju powikłań cukrzycowych występujących przed ciążą, stąd konieczna jest wielospecjalistyczna opieka nad ciężarną. Właściwe wyrównane cukrzycy zmniejsza częstość tych powikłań.
Cukrzyca u kobiety w ciąży wymaga zmiany nawyków żywieniowych i prowadzenia samokontroli poziomu cukru przy użyciu gleukometru. Dieta ciężarnej polega na ograniczeniu spożycia węglowodanów prostych (cukier, słodycze, słodkie napoje). Posiłki powinny być podzielone na mniejsze porcje i spożywane 5-6 razy w ciągu doby. Dieta powinna składać się z węglowodanów złożonych zawierających dużą ilość błonnika, pokrywających około 50% zapotrzebowania kalorycznego. Tłuszcze nasycone i nienasycone powinny pokrywać około 20-30% energii. Kobietom ciężarnym zaleca się częstą kontrolę poziomu cukru we krwi, zwykle na czczo, przed i po głównych posiłkach, a także w nocy. Niekiedy wskazane jest częste monitorowanie poziomu glukozy we krwi. Należy pamiętać, że dla rozwijającego się dziecka niebezpieczne są zarówno zbyt wysokie wartość glikemii jak i powtarzające się hipoglikemie. Stąd oznaczenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) jest wskaźnikiem pomocniczym i nie zastępuje samodzielnych pomiarów poziomu cukru we krwi.
Ważnym elementem leczenia niefarmakologicznego jest wysiłek fizyczny. Rodzaj wysiłku, jego częstość i czas trwania powinien być skonsultowany z lekarzem ginekologiem. Zaleca się głównie wysiłek aerobowy, taki jak spacery czy gimnastyka, a także pływanie.
W przypadku niewystarczającej kontroli glikemii przy stosowaniu samej diety konieczne jest rozpoczęcie leczenia farmakologicznego. Wiąże się to z koniecznością stosowania insuliny, która jest jedynym lekiem przeciwcukrzycowym dopuszczonym do stosowania u kobiet w ciąży. Pacjentki z cukrzycą typu 2, stosujące przed ciążą doustne leki hipoglikemizujące wymagają zastąpienia ich insuliną nawet na kilka miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę. Zapotrzebowanie na insulinę w czasie ciąży jest zmienne i wzrasta wraz z jej zaawansowaniem. Jenakże w pierwszych tygodniach ciąży zapotrzebowanie na insulinę może ulegać zmniejszeniu, co przyczynia się do powstawania niedocukrzeń. W II, podobnie jak i w trzecim trymestrze dochodzi do wzrostu zapotrzebowania na insulinę. Zmienność zapotrzebowania powoduje, że ciężarne wymagają częstych wizyt u lekarza diabetologa i korekt dawek leku według wartości glikemii oznaczonej podczas samokontroli. Po porodzie dobowe zapotrzebowania na insulinę gwałtownie maleje do około 50-70%. W związku z tym rośnie również ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Mniejszych dawek insuliny będą wymagały również kobiety karmiące piersią.
U kobiet ciężarnych stosuje się schematy intensywnej insulinoterapii polegającej na podawaniu insulin szybko działających przed posiłkami i insulin o dłuższym czasie działania stosowanych 1 lub 2 razy dziennie. Możliwe jest także zastosowanie pomp insulinowych zapewniających precyzyjne dawkowanie leku. W leczeniu cukrzycy podczas ciąży można stosować preparaty klasycznych insulin ludzkich oraz analogii krótko działające. W przypadku analogów długo działających przeprowadzone dotychczas badania kliniczne nie wykazały ich szkodliwego działania na rozwijający się płód.
Jednakże ze względu na brak odpowiednich badań na większej populacji kobiet ciężarnych nie zaleca się ich rutynowego stosowania. Zalecamy więc przyszłym mamom przede wszystkim stosowanie skrupulatnej samokontroli, odpowiedniej diety i umiarkowanego wysiłku fizycznego oraz przestrzegania zaleceń lekarskich. Wszystko to dla dobra mającego narodzić się dziecka.
