Jak pomóc pacjentowi oswoić się z chorobą?
Wykrycie u pacjenta choroby takiej jak cukrzyca, powoduje duże zmiany w jego życiu i często zmusza go do przemyśleń i podsumowań. Człowiek zaczyna się zastanawiać, co zdążył uczynić, co osiągnął, a czego jeszcze nie udało mu się zrobić. Postawy wobec choroby są różne, bywa i tak, że pacjent zaprzecza istnieniu choroby, nie przyjmując do świadomości, że musi zmienić nawyki żywieniowe i tryb życia. Taki mechanizm wyparcia dotyka wiele osób, zanim zaakceptują zaistniały stan rzeczy, zaczną walczyć o swoje zdrowie i żyć zgodnie z zaleceniami lekarza oraz wskazówkami pielęgniarek [1].
Rolą pielęgniarki zespołu diabetologicznego jest pomoc pacjentowi w zaakceptowaniu jego choroby. Pielęgniarka, oprócz przekazywania osobom chorym na cukrzycę odpowiedniej wiedzy na temat diety czy konieczności badań wykonywanych samodzielnie, wspiera pacjenta w trudnym procesie wprowadzania zmian w jego życiu. Może się jednak okazać, że pomoc pacjentowi wcale nie należy do zadań łatwych. Każdy pacjent to inna osobowość, różnorodny poziom wiedzy na temat cukrzycy, różne typy postaw wobec choroby. Dlatego każdego pacjenta należy traktować indywidualnie. Co to oznacza?
Każdego pacjenta należy traktować indywidualnie
Pacjent nie lubi być porównywany z innymi osobami. Ma potrzebę bycia dostrzeżonym. Chce również, by w gabinecie, czas był poświęcony wyłącznie jemu, a nie załatwianiu innych problemów. Mimo że jest już kolejnym tego dnia pacjentem, który ma trudności w obliczaniu ilości węglowodanów w posiłku, nie można przelewać na niego swoich frustracji. Może być to dla pacjenta zbyt trudne do zrozumienia lub rzeczywiście poprzednio nie słuchał wystarczająco uważnie. Nie należy jednak obwiniać go o brak wiedzy, kiedy się do niej przyznaje i prosi o pomoc. Gorzej by było, gdyby się nie przyznawał i udawał, że wie coś, czego naprawdę nie wie.
Czas akceptowania choroby u każdego pacjenta jest inny
Każdy chory na początku przeżywa szok związany z otrzymaną diagnozą. Wkrótce po tym mogą pojawić się objawy gniewu („przelewanego” zwłaszcza na personel medyczny), który jest wywołany brakiem akceptacji choroby. Pacjent złości się i obwinia za swoją chorobę personel medyczny, ale żadna pielęgniarka w tej sytuacji nie powinna odbierać tego osobiście. Chory boryka się ze swoimi emocjami i dlatego należy mu pozwolić na przeżywanie i pokazywanie negatywnych emocji. Jak najlepsze informowanie o tym, jaką chorobą jest cukrzyca oraz jak z nią żyć, może wzmocnić pacjenta psychicznie oraz doprowadzić do zrozumienia, że życie z chorobą jest możliwe.
Zauważanie drobnych czynów pacjenta
Kolejnym ważnym elementem procesu oswajania się pacjenta z chorobą jest zauważanie przez pielęgniarkę jego drobnych osiągnięć w procesie leczenia. Czasem warto jest pochwalić jeden dobrze wykonany pomiar cukru mówiąc: „Cieszy mnie, że tak odpowiedzialnie zmierzył pan cukier”, niż zwrócić uwagę na całkowity brak pomiarów. Warto również dodać: „Następnym razem, kiedy pan przyjdzie, na pewno będzie pan miał więcej pomiarów w zeszycie”. Podkreślanie wiary w możliwości pacjenta może go zachęcić do przestrzegania zaleceń.
O tym jak ważną rolę w życiu pacjenta z cukrzycą spełnia pielęgniarka, świadczą badania przeprowadzone przez B. Kosicką i I. Wrońską [2], których wyniki wskazują na to, że pielęgniarka jest wymieniana przez pacjentów jako główne źródło wiedzy na temat cukrzycy, przez co pełni główną rolę edukatora. Należy również pamiętać, że obniżanie niepokoju emocjonalnego u pacjenta może zaowocować lepszym przestrzeganiem zaleceń oraz lepszym nastawieniem i zachowaniem chorego wobec personelu medycznego.
Piśmiennictwo
1. I. Heszen, H. Sęk (2007) Psychologia zdrowia. PWN, Warszawa
2. B. Kosicka, I. Wrońska (2007) Rola pielęgniarki w edukacji chorych na cukrzycę. W: Problemy Pielęgniarstwa. Tom 15, zeszyt nr 2, 3
