W jaki sposób chory na cukrzycę powinien dbać o swoje stopy?
Każdy pacjent chory na cukrzycę powinien pamiętać o tym, że jego choroba niesie za sobą ryzyko rozwoju powikłań. Jednym z najpoważniejszych jest zespół stopy cukrzycowej. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia tego powikłania, pacjent powinien bezwzględnie przestrzegać wielu zasad. By uczulić pacjenta na ryzyko ich wystąpienia powinniśmy go regularnie edukować podczas każdej wizyty. W zakresie edukacji pacjenta niezbędna jest współpraca lekarzy oraz pielęgniarek. Choremu na cukrzycę należy poświęcić wiele czasu oraz włożyć wiele wysiłku, by nauczyć go jak żyć z chorobą, aby czuł się pewnie i komfortowo w każdej sytuacji.
Właściwa pielęgnacja stóp u pacjentów z cukrzycą zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej. W zakres tych działań wchodzą:
- odpowiednia higiena,
- obserwacja skóry i paznokci.
Zadaniem pielęgniarki jest pomoc i edukacja w zakresie odpowiedniego postępowania pielęgnacyjnego na co dzień i w szczególnych okolicznościach. Oto zestaw zasad pielęgnacji stóp chorego na cukrzycę:
- Stopy chorego powinno się myć codziennie w letniej wodzie, przy użyciu mydła. Czynność ta powinna trwać od 2 do 3 minut. Nie wolno zbyt długo moczyć stóp w wodzie, niewskazane są długie kąpiele w gorącej wodzie. Może to spowodować zmacerowanie skóry i utratę jej właściwości ochronnych.
- Bardzo ważna jest czynność osuszania stóp. Po każdym umyciu należy ostrożnie, ale bardzo dokładnie osuszyć stopy, tak aby przestrzenie między palcami były również suche.
- Kolejnym elementem właściwego postępowania po umyciu i osuszeniu stóp jest natłuszczenie skóry przy użyciu kremu lub maści witaminowej. Po takim zabiegu należy dokładnie obejrzeć obie stopy.
- Szczególną uwagę należy zwrócić na obcinanie paznokci – należy je obcinać prosto, niezbyt krótko, tak by zapobiec ich wrastaniu. Dobrze jest skracać paznokcie zaraz po umyciu stóp. Należy zachować zasady aseptyki. Po obcięciu należy użyć jednorazowego, papierowego pilnika do paznokci i tak opiłować paznokcie, by były łagodnie zakończone.
- Należy zalecić choremu stosowanie tylko skarpet bawełnianych, najlepiej bezuciskowych, bezszwowych. Przypomnijmy choremu o ich codziennej zmianie.
- Do właściwej ochrony stóp niezbędne jest również noszenie prawidłowego obuwia. Buty powinny być w odpowiednim rozmiarze, dostatecznie szerokie, na płaskim, szerokim obcasie, zapewniającym stabilność stóp, wykonane z miękkiej skóry, zakrywające palce. Przed założeniem obuwia koniecznie należy sprawdzić czy w jego wnętrzu nic się nie znajduje, np. piasek. Należy także sprawdzić czy podeszwy nie uległy uszkodzeniu, co może być przyczyną urazu. Obuwie powinno być komfortowe i w żadnym przypadku nie uciskać stóp.
- Pacjenta należy uświadomić, że przeciwwskazane jest chodzenie boso, ponieważ stanowi to ryzyko urazu, szczególnie u chorych z zaburzeniami czucia może dojść do łatwego kaleczenia się i tworzenia ran. Chory musi wiedzieć, że cukrzyca powoduje szybkie rozprzestrzenianie się zakażenia. Jeżeli podczas obserwacji zauważone zostaną cechy mogące świadczyć o zapaleniu, głównie zaczerwienienie i obrzęk oraz gdy dojdzie do uszkodzenia skóry, chory musi niezwłocznie skonsultować się z pielęgniarką lub lekarzem.
- W leczeniu miejscowym ran nie wolno stosować plastrów oraz bandaży uciskowych.
- Modzele należy usuwać w warunkach aseptycznych. Nie należy stosować maści na odciski.
- Pacjenta należy przestrzegać przed ogrzewaniem stóp przy kaloryferze, piecyku, czy za pomocą termofora.
Poza przestrzeganiem powyższych zaleceń podstawą profilaktyki zespołu stopy cukrzycowej jest prawidłowe wyrównanie metaboliczne. Choremu na cukrzycę należy kategorycznie zakazać palenia tytoniu.
