U chorych na cukrzycę reakcje uczuleniowe mogą być wywołane przez wiele czynników środowiskowych czy składników żywności, które są przyczynami alergii również u ludzi zdrowych; ale nie tylko. Alergenem dla osób zmagających się z cukrzycą mogą też być substancje wchodzące w skład preparatu insulinowego, sama insulina czy lateks.

Alergia na insulinę, choć jest stosunkowo rzadką przypadłością, może w niektórych przypadkach stanowić poważne zagrożenie dla chorego. U chorego przyjmującego insulinę metodą wstrzyknięć, reakcja uczuleniowa może objawiać się jako zaczerwienienie i/lub obrzęk w miejscu podania. W badaniach laboratoryjnych odnotowuje się często wzrost poziomu przeciwciał przeciwinsulinowych. Są to objawy, które poprzedzają pojawienie się alergii. Alergia na insulinę, poza miejscowymi odczynami uczuleniowymi, może też powodować reakcje ogólne ze wstrząsem włącznie.

Pielęgniarka, którą pacjent poinformował o wystąpieniu objawów alergicznych po przyjęciu insuliny, powinna niezwłocznie przekazać ten fakt lekarzowi. Zwłoka lub zlekceważenie informacji mogą być niebezpieczne, ponieważ reakcja uczuleniowa może z czasem przeistoczyć się w stan wstrząsu anafilaktycznego.

Reakcje uczuleniowe mogą mieć charakter łagodny lub poważny, mogą pojawiać się miejscowo albo też wpływać na działanie całego ustroju. Miejscowe objawy uczuleniowe mogą być spowodowane m.in. nadwrażliwością na lateks znajdujący się w strzykawkach czy rękawiczkach, alergią na klej, który powleka paski mocujące pompę insulinową na ciele lub też nadwrażliwością na nikiel, z którego produkowane są igły do wstrzyknięć. U dzieci miejscowe odczyny uczuleniowe mogą być spowodowane również przez żele znieczulające, nanoszone na skórę przed podaniem zastrzyku.

Do łagodnych objawów uczuleniowych zaliczane są: świąd, zaczerwienienie czy miejscowy obrzęk. Poważne symptomy alergii to: dysfunkcje ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunki, skurcze), przyspieszenie tętna, obniżenie ciśnienia krwi, wystąpienie potów, zaburzenia w pracy serca, trudności w oddychaniu, wysypki, obrzęk naczynioruchowy, wstrząs anafilaktyczny. Alergie mogą pojawić się w każdym momencie życia, mogą też wystąpić dopiero po pewnym czasie stałego kontaktu z alergenem.

 

W przypadku chorych na cukrzycę wykazujących objawy alergii, działania podejmowane przez pielęgniarki powinny uwzględniać specyfikę tych dwóch stanów chorobowych oraz możliwość wystąpienia powikłań u chorego i okresowego pogorszenia się jego zdrowia na skutek pojawienia się reakcji uczuleniowej.

Zadania pielęgniarek opiekujących się osobami chorującymi na cukrzycę i wykazującymi objawy alergii można podzielić na diagnostyczne, opiekuńczo-lecznicze i edukacyjne. Pielęgniarki powinny zatem umieć:

 

Ważną rolą pielęgniarki opiekującej się chorym na cukrzycę jest edukowanie pacjenta i jego rodziny. Zadanie to nabiera szczególnego znaczenia, kiedy u takiego pacjenta dodatkowo występują alergie. W takim przypadku pielęgniarka, oprócz informacji związanych ze sprawowaniem samokontroli w cukrzycy, powinna:

Pielęgniarka powinna przekazywać informacje w sposób zrozumiały dla chorego lub jego opiekuna. Dobrze poinformowany pacjent powinien:

Ten ostatni aspekt jest bardzo istotny – chorzy na cukrzycę często bywają wystarczająco przygnębieni faktem nękającej ich choroby. Kiedy dowiadują się o kolejnym obciążeniu zdrowotnym w postaci alergii, mogą stracić i wiarę w sens leczenia, i motywację do samokontroli.

Szczególnego traktowania wymagają dzieci oraz osoby w zaawansowanym wieku chorujące na cukrzycę i reagujące uczuleniami na różne czynniki. Pacjenci tacy nie zawsze potrafią określić trafnie swoje samopoczucie i nie zawsze też zdają sobie sprawę, że zaczyna się z nimi dziać coś niedobrego. Dlatego pielęgniarka powinna bacznie obserwować swoich podopiecznych, a w sytuacji, kiedy zna dobrze pacjenta, powinna zwrócić uwagę na jego inne niż zwykle zachowanie lub wygląd. Szczególną czujność powinno się zachować względem pacjentów predysponowanych do występowania reakcji alergicznych. W ich przypadku należy zwracać baczną uwagę na to czy w miejscu podania insuliny nie pojawia się lipodystrofia (ubytki tkanki podskórnej), której powodami mogą być: odczyny zapalne lub miejscowa reakcja alergiczna, częste iniekcje w tym samym miejscu, niska temperatura podawanej insuliny czy też środki konserwujące zawarte w preparacie insulinowym.

Bardzo ważną sprawą jest wzbudzenie zaufania pacjenta – jeśli je zdobędzie, będzie jej łatwiej wykonywać obowiązki zawodowe i skutecznie nawiązać kontakt.