RELACJA Z 1 FORUM NOWOCZESNEJ DIABETOLOGII W POZNANIU
Przewodnicząca Komitetu organizacyjnego Forum Nowoczesnej Diabetologii prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz; Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu i Oddziału Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Szpitala Miejskiego im. Franciszka Raszei w Poznaniu.
Inicjatorami Forum była Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz Grupa causBTL, zespół specjalistów zajmujących się komunikacją marketingową w branży medycznej. Patronatu merytorycznego udzieliło Polskie Towarzystwo Diabetologiczne oraz Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, a patronatem honorowym objęli wydarzenie Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak, Prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak oraz JM Rektor Uniwersytetu Medycznego, prof. dr hab. Andrzej Tykarski.
INNOWACYJNIE, MERYTORYCZNIE, PRAKTYCZNIE
Tematem przewodnim Forum były nowe technologie w służbie diabetologii. Jak pisała w zaproszeniu do uczestników Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Forum, prof. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz: „W dzisiejszych czasach nowoczesne technologie (substancje i urządzenia) wpisują się na co dzień do praktyki diabetologicznej, pomagają lepiej zrozumieć cukrzycę i być bliżej fizjologii w prowadzeniu pacjentów. Coraz większa dostępność technologii czyni ich zastosowanie powszechnym, ale wymaga od nas ciągłego pogłębiania wiedzy i umiejętności w tym zakresie.”
Forum Nowoczesnej Diabetologii miało charakter interdyscyplinarny ponieważ do uczestnictwa w nim zaproszono nie tylko grono wybitnych wykładowców i ekspertów w przedstawianych tematach, doskonałych lekarzy praktyków dysponujących ogromnym doświadczeniem, ale również inżynierów i programistów, edukatorów medycznych i pielęgniarki diabetologiczne, a także przedstawicieli wielu organizacji pacjenckich oferujących pomoc chorym na cukrzycę i ich rodzinom. Pierwszy dzień Forum rozpoczęły warsztaty dla pacjentów, podczas których zaprezentowano innowacyjne rozwiązania technologiczne wspomagające chorych na cukrzycę w ich codziennym, aktywnym życiu. Pacjenci mieli okazję zapoznać się z funkcjonalnością i zaletami nowoczesnych aplikacji, których użytkowanie pomaga podejmować decyzje terapeutyczne i zwiększa zaangażowanie nad samokontrolą w cukrzycy.
Podczas warsztatów zaprezentowano funkcjonalność najnowszego oprogramowania przeznaczonego dla użytkowników pomp insulinowych oraz systemów CGM, które już teraz dostępne są Polsce oraz w praktyczny sposób demonstrowano zalety aplikacji wspomagających poprawę wyrównania glikemicznego chorych na cukrzycę. Omawiano również najnowsze osiągnięcia w nowoczesnych terapiach insulinowych.
PROGRAMIŚCI NIE CZEKAJĄ
W ramach warsztatów zaprezentowała się również polska społeczność użytkowników systemu Nightscout #mynieczekamy. Nightscout to projekt, który umożliwia zdalny dostęp w czasie rzeczywistym za pomocą smartfona, tabletu, zegarka typu SmartWatch do wskazań glikemii z systemów: FreeStyle Libre, Medtronic Minimed 640G, Paradigm VEO, Paradigm 722, Dexcom G4, Dexcom G5. Projekt open source, stworzony pierwotnie przez rodziców celem nadzoru nad dziećmi chorymi na cukrzycę typu 1 jest wykorzystywany również przez dorosłych chorych ze względu na duże zalety użytkowania. Cieszy optymizm zaproszonych ekspertów, inżynierów Grzegorza Stykowskiego i Szymona Czapli, którzy poświęcili swój wolny czas na poznanie systemu Nightscout, opracowanie do niego instrukcji oraz praktyczne wykorzystanie go w życiu codziennym swoich dzieci, a podczas Forum w atrakcyjny i przystępny sposób prezentowali jego zalety, jak również wskazywali możliwości zastosowania funkcjonalności Nightscout w innych obszarach.
Podczas inauguracyjnego wykładu dotyczącego systemu zamkniętej pętli Adrian Tappe (Austria) oraz Miloš Kozak (Czechy), inżynierowie i programiści pracujący nad oprogramowaniem open source apelowali do lekarzy o udzielenie podobnym projektom wsparcia, które w naukowych dowodach potwierdziłoby efektywność zastosowanych rozwiązań w kontroli glikemii.
- Prezentowane i dyskutowane tematy pokazują jak ważne dzisiaj są działania upowszechniające nowoczesne formy terapii cukrzycy typu 1. Myśli i słowa odnoszące się do możliwości ciągłego śledzenia glikemii, automatyzacji dozowania insuliny w ilości adekwatnej do potrzeb organizmu, które były marzeniami wczoraj, stają się realnymi rozwiązaniami dzisiaj. – podkreślała podczas inauguracji Forum prof. Zozulińska-Ziółkiewicz.
ZESPOŁOWO, WIELOPŁASZCZYZNOWO I WIELOOŚRODKOWO
Następny dzień Forum wypełniła sesja naukowa, podczas której wybitni przedstawiciele świata naukowego z całej Polski prezentowali efekty swoich badań, a eksperci-praktycy dzielili się wnioskami z osobistych doświadczeń w kontakcie z pacjentami. Tematami, które przewijały się podczas wystąpień była konieczność zastosowania ciągłego monitorowania glikemii w leczeniu chorych za pomocą osobistej pompy insulinowej oraz wpływ edukacji i reedukacji diabetologicznej na efektywność i samokontrolę pacjentów podczas stosowania terapii. Oprócz nowoczesnej technologii w diabetologii, drugim najczęściej poruszanym tematem Forum była edukacja, o której prof. Zozulińska-Ziółkiewicz mówiła:
- Dlatego tak ważne jest, aby pacjent z nowym rozpoznaniem cukrzycy typu 1, nieważne czy to dziecko, młodszy dorosły, czy starszy dorosły, trafił w miejsce, gdzie otrzyma pakiet edukacyjny, który pozwoli mu dobrze zarządzać cukrzycą. I nie może być opóźnienia w tym temacie.
Prof. Zozulińska-Ziółkiewicz podkreśliła, że Forum i program Nowoczesnej Diabetologii jest efektem współpracy wielu osób i ich osobistego zaangażowania, które daje dowód, że możemy wspólnie osiągnąć cele, które wydawały się tylko marzeniami.
- Działania w ramach projektu Nowoczesna Diabetologia mają przyczynić się do poprawy opieki nad chorym na cukrzycę w Polsce. Realizacja tego celu, oparta jest o wykorzystanie nowych technologii. Aby słowa w czyn zamieniać potrzeba mądrości i rozwagi oraz entuzjazmu i radości z działania. Pracujemy zespołowo, wielopłaszczyznowo i wieloośrodkowo, aby zmienić na lepsze istniejący stan. Cieszę się niezmiernie, że w Poznaniu był kontynuowany dialog sprzed roku. W trakcie II Debaty DID szukano rozwiązań nad optymalizacją wykorzystania nowych technologii i nowych narzędzi w edukacji pacjentów i ich rodzin oraz zespołów terapeutycznych. Rewolucja technologiczna w diabetologii otwiera nowe możliwości, które mają doprowadzić do lepszego zarzadzania cukrzycą.
TECHNOLOGIA, EDUKACJA, WERYFIKACJA
Inicjatorem i moderatorem II Debaty Ekspertów Diabetes Innovations Day był dr Andrzej Gawrecki, który opracował jej koncepcję i zaprosił do udziału w niej wybitnych ekspertów. Hasło przewodnie debaty brzmiało: „Słowa „powinno być” zastąpmy „jak to zrobić”, czyli od pomysłu do wdrożenia”. Jak podkreślił podczas inauguracji debaty dr Gawrecki:
- Mam poczucie bycia w grupie wspaniałych osób, niezwykle zasłużonych dla diabetologii polskiej w wielu obszarach, od wielu lat, wśród których są przedstawiciele świata nauki, lekarze, pacjenci, edukatorzy i pielęgniarki diabetologiczne, technolodzy, inżynierowie i programiści, w grupie która będzie miała siłę oddziaływania i to o czym będziemy dzisiaj rozmawiać przełoży się na codzienną pracę z pacjentem chorym na cukrzycę.
Podczas debaty najsilniej wybrzmiały tematy związane z edukacją pacjentów w kontekście wykorzystania nowych technologii, e-learningu, uporządkowania lub stworzenia skutecznego systemu certyfikacji dla edukatorów oraz głosy o konieczności weryfikacji treści dostępnych w sieci na temat terapii w cukrzycy. Emocje wzbudził temat kompetencji jakie powinien reprezentować edukator, w kontekście wad, którymi obarczony jest obecny system edukacji w dobie permanentnego braku czasu przeznaczonego dla pacjenta. Jak zauważyła prof. Agnieszka Szadkowska (adiunkt w Klinice Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Ordynator Oddziału Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii i Nefrologii, Ośrodek Pediatryczny Centralny Szpital Kliniczny w Łodzi) środowisko lekarskie jest po prostu zmuszone do akceptacji rozwiązań open source, gdyż pacjenci będą z nich korzystać na własna rękę i nie można im odmówić dostępu do nowoczesnych technologii także w takiej formie. Tym bardziej ważne jest, aby skuteczność tych aplikacji była potwierdzona naukowo. Uzupełnieniem tego stanowiska było wystąpienie dr Bartłomieja Matejki (adiunkt w Katedrze i Klinice Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie), który przytoczył dane z raportu “From innovation to implementation – e-health in the WHO European Region”[1], które mówią że tylko jedna czwarta krajów (26%, z 11) zaraportowała dostępne mobilne aplikacje medyczne ze względu na ich bezpieczeństwo, jakość i wiarygodność uzyskanych informacji. Postulował on zatem o wprowadzenie certyfikacji dostępnych na rynku oprogramowań i aplikacji do analizy danych z osobistej pompy insulinowej, glukometru i CGMS w postaci certyfikacji funkcjonalnej, odpowiadającej na pytanie, czy aplikacja prezentuje wszystkie potrzebne dla diabetologa dane oraz certyfikacji użyteczności, określającej na ile korzystanie z aplikacji jest intuicyjne i proste.
Na koniec debaty dziękując za udział wszystkim uczestnikom dr Gawrecki zadeklarował:
- Będziemy chcieli w najbliższym czasie podsumować wszystkie glosy i tematy, które tutaj wybrzmiały i przygotujemy komunikat w formie consensusu, który w pierwszej kolejności powinien poruszać kwestię edukacji diabetologicznej. Myślę, że mówiąc o edukacji pacjentów, zapomnieliśmy o rodzinie i że korzystanie z nowoczesnych technologii będzie skuteczniejsze, jeśli zaangażujemy także najbliższe osoby. Kolejną kwestią pozostaje wykorzystanie technologii, nowoczesnych łączy komunikacyjnych do weryfikacji merytorycznej pacjentów, przygotowania aplikacji quizowych dla pacjentów, weryfikacji – kwalifikowania edukatorów diabetologicznych oraz weryfikacji wiedzy samych lekarzy. Wierzę, że mamy odpowiedni potencjał, aby takie narzędzia zbudować, które z czasem będą mogły być powszechnie stosowane przy jednoczesnym poparciu autorytetów, takich jak chociażby Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.
INNOWACYJNIE, MERYTORYCZNIE, PRAKTYCZNIE
Tematem przewodnim Forum były nowe technologie w służbie diabetologii. Jak pisała w zaproszeniu do uczestników Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Forum, prof. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz: „W dzisiejszych czasach nowoczesne technologie (substancje i urządzenia) wpisują się na co dzień do praktyki diabetologicznej, pomagają lepiej zrozumieć cukrzycę i być bliżej fizjologii w prowadzeniu pacjentów. Coraz większa dostępność technologii czyni ich zastosowanie powszechnym, ale wymaga od nas ciągłego pogłębiania wiedzy i umiejętności w tym zakresie.”
Forum Nowoczesnej Diabetologii miało charakter interdyscyplinarny ponieważ do uczestnictwa w nim zaproszono nie tylko grono wybitnych wykładowców i ekspertów w przedstawianych tematach, doskonałych lekarzy praktyków dysponujących ogromnym doświadczeniem, ale również inżynierów i programistów, edukatorów medycznych i pielęgniarki diabetologiczne, a także przedstawicieli wielu organizacji pacjenckich oferujących pomoc chorym na cukrzycę i ich rodzinom. Pierwszy dzień Forum rozpoczęły warsztaty dla pacjentów, podczas których zaprezentowano innowacyjne rozwiązania technologiczne wspomagające chorych na cukrzycę w ich codziennym, aktywnym życiu. Pacjenci mieli okazję zapoznać się z funkcjonalnością i zaletami nowoczesnych aplikacji, których użytkowanie pomaga podejmować decyzje terapeutyczne i zwiększa zaangażowanie nad samokontrolą w cukrzycy.
Podczas warsztatów zaprezentowano funkcjonalność najnowszego oprogramowania przeznaczonego dla użytkowników pomp insulinowych oraz systemów CGM, które już teraz dostępne są Polsce oraz w praktyczny sposób demonstrowano zalety aplikacji wspomagających poprawę wyrównania glikemicznego chorych na cukrzycę. Omawiano również najnowsze osiągnięcia w nowoczesnych terapiach insulinowych.
PROGRAMIŚCI NIE CZEKAJĄ
W ramach warsztatów zaprezentowała się również polska społeczność użytkowników systemu Nightscout #mynieczekamy. Nightscout to projekt, który umożliwia zdalny dostęp w czasie rzeczywistym za pomocą smartfona, tabletu, zegarka typu SmartWatch do wskazań glikemii z systemów: FreeStyle Libre, Medtronic Minimed 640G, Paradigm VEO, Paradigm 722, Dexcom G4, Dexcom G5. Projekt open source, stworzony pierwotnie przez rodziców celem nadzoru nad dziećmi chorymi na cukrzycę typu 1 jest wykorzystywany również przez dorosłych chorych ze względu na duże zalety użytkowania. Cieszy optymizm zaproszonych ekspertów, inżynierów Grzegorza Stykowskiego i Szymona Czapli, którzy poświęcili swój wolny czas na poznanie systemu Nightscout, opracowanie do niego instrukcji oraz praktyczne wykorzystanie go w życiu codziennym swoich dzieci, a podczas Forum w atrakcyjny i przystępny sposób prezentowali jego zalety, jak również wskazywali możliwości zastosowania funkcjonalności Nightscout w innych obszarach.
Podczas inauguracyjnego wykładu dotyczącego systemu zamkniętej pętli Adrian Tappe (Austria) oraz Miloš Kozak (Czechy), inżynierowie i programiści pracujący nad oprogramowaniem open source apelowali do lekarzy o udzielenie podobnym projektom wsparcia, które w naukowych dowodach potwierdziłoby efektywność zastosowanych rozwiązań w kontroli glikemii.
- Prezentowane i dyskutowane tematy pokazują jak ważne dzisiaj są działania upowszechniające nowoczesne formy terapii cukrzycy typu 1. Myśli i słowa odnoszące się do możliwości ciągłego śledzenia glikemii, automatyzacji dozowania insuliny w ilości adekwatnej do potrzeb organizmu, które były marzeniami wczoraj, stają się realnymi rozwiązaniami dzisiaj. – podkreślała podczas inauguracji Forum prof. Zozulińska-Ziółkiewicz.
ZESPOŁOWO, WIELOPŁASZCZYZNOWO I WIELOOŚRODKOWO
Następny dzień Forum wypełniła sesja naukowa, podczas której wybitni przedstawiciele świata naukowego z całej Polski prezentowali efekty swoich badań, a eksperci-praktycy dzielili się wnioskami z osobistych doświadczeń w kontakcie z pacjentami. Tematami, które przewijały się podczas wystąpień była konieczność zastosowania ciągłego monitorowania glikemii w leczeniu chorych za pomocą osobistej pompy insulinowej oraz wpływ edukacji i reedukacji diabetologicznej na efektywność i samokontrolę pacjentów podczas stosowania terapii. Oprócz nowoczesnej technologii w diabetologii, drugim najczęściej poruszanym tematem Forum była edukacja, o której prof. Zozulińska-Ziółkiewicz mówiła:
- Dlatego tak ważne jest, aby pacjent z nowym rozpoznaniem cukrzycy typu 1, nieważne czy to dziecko, młodszy dorosły, czy starszy dorosły, trafił w miejsce, gdzie otrzyma pakiet edukacyjny, który pozwoli mu dobrze zarządzać cukrzycą. I nie może być opóźnienia w tym temacie.
Prof. Zozulińska-Ziółkiewicz podkreśliła, że Forum i program Nowoczesnej Diabetologii jest efektem współpracy wielu osób i ich osobistego zaangażowania, które daje dowód, że możemy wspólnie osiągnąć cele, które wydawały się tylko marzeniami.
- Działania w ramach projektu Nowoczesna Diabetologia mają przyczynić się do poprawy opieki nad chorym na cukrzycę w Polsce. Realizacja tego celu, oparta jest o wykorzystanie nowych technologii. Aby słowa w czyn zamieniać potrzeba mądrości i rozwagi oraz entuzjazmu i radości z działania. Pracujemy zespołowo, wielopłaszczyznowo i wieloośrodkowo, aby zmienić na lepsze istniejący stan. Cieszę się niezmiernie, że w Poznaniu był kontynuowany dialog sprzed roku. W trakcie II Debaty DID szukano rozwiązań nad optymalizacją wykorzystania nowych technologii i nowych narzędzi w edukacji pacjentów i ich rodzin oraz zespołów terapeutycznych. Rewolucja technologiczna w diabetologii otwiera nowe możliwości, które mają doprowadzić do lepszego zarzadzania cukrzycą.
TECHNOLOGIA, EDUKACJA, WERYFIKACJA
Inicjatorem i moderatorem II Debaty Ekspertów Diabetes Innovations Day był dr Andrzej Gawrecki, który opracował jej koncepcję i zaprosił do udziału w niej wybitnych ekspertów. Hasło przewodnie debaty brzmiało: „Słowa „powinno być” zastąpmy „jak to zrobić”, czyli od pomysłu do wdrożenia”. Jak podkreślił podczas inauguracji debaty dr Gawrecki:
- Mam poczucie bycia w grupie wspaniałych osób, niezwykle zasłużonych dla diabetologii polskiej w wielu obszarach, od wielu lat, wśród których są przedstawiciele świata nauki, lekarze, pacjenci, edukatorzy i pielęgniarki diabetologiczne, technolodzy, inżynierowie i programiści, w grupie która będzie miała siłę oddziaływania i to o czym będziemy dzisiaj rozmawiać przełoży się na codzienną pracę z pacjentem chorym na cukrzycę.
Podczas debaty najsilniej wybrzmiały tematy związane z edukacją pacjentów w kontekście wykorzystania nowych technologii, e-learningu, uporządkowania lub stworzenia skutecznego systemu certyfikacji dla edukatorów oraz głosy o konieczności weryfikacji treści dostępnych w sieci na temat terapii w cukrzycy. Emocje wzbudził temat kompetencji jakie powinien reprezentować edukator, w kontekście wad, którymi obarczony jest obecny system edukacji w dobie permanentnego braku czasu przeznaczonego dla pacjenta. Jak zauważyła prof. Agnieszka Szadkowska (adiunkt w Klinice Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Ordynator Oddziału Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii i Nefrologii, Ośrodek Pediatryczny Centralny Szpital Kliniczny w Łodzi) środowisko lekarskie jest po prostu zmuszone do akceptacji rozwiązań open source, gdyż pacjenci będą z nich korzystać na własna rękę i nie można im odmówić dostępu do nowoczesnych technologii także w takiej formie. Tym bardziej ważne jest, aby skuteczność tych aplikacji była potwierdzona naukowo. Uzupełnieniem tego stanowiska było wystąpienie dr Bartłomieja Matejki (adiunkt w Katedrze i Klinice Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie), który przytoczył dane z raportu “From innovation to implementation – e-health in the WHO European Region”[1], które mówią że tylko jedna czwarta krajów (26%, z 11) zaraportowała dostępne mobilne aplikacje medyczne ze względu na ich bezpieczeństwo, jakość i wiarygodność uzyskanych informacji. Postulował on zatem o wprowadzenie certyfikacji dostępnych na rynku oprogramowań i aplikacji do analizy danych z osobistej pompy insulinowej, glukometru i CGMS w postaci certyfikacji funkcjonalnej, odpowiadającej na pytanie, czy aplikacja prezentuje wszystkie potrzebne dla diabetologa dane oraz certyfikacji użyteczności, określającej na ile korzystanie z aplikacji jest intuicyjne i proste.
Na koniec debaty dziękując za udział wszystkim uczestnikom dr Gawrecki zadeklarował:
- Będziemy chcieli w najbliższym czasie podsumować wszystkie glosy i tematy, które tutaj wybrzmiały i przygotujemy komunikat w formie consensusu, który w pierwszej kolejności powinien poruszać kwestię edukacji diabetologicznej. Myślę, że mówiąc o edukacji pacjentów, zapomnieliśmy o rodzinie i że korzystanie z nowoczesnych technologii będzie skuteczniejsze, jeśli zaangażujemy także najbliższe osoby. Kolejną kwestią pozostaje wykorzystanie technologii, nowoczesnych łączy komunikacyjnych do weryfikacji merytorycznej pacjentów, przygotowania aplikacji quizowych dla pacjentów, weryfikacji – kwalifikowania edukatorów diabetologicznych oraz weryfikacji wiedzy samych lekarzy. Wierzę, że mamy odpowiedni potencjał, aby takie narzędzia zbudować, które z czasem będą mogły być powszechnie stosowane przy jednoczesnym poparciu autorytetów, takich jak chociażby Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.
Członkowie Komitetu Organizacyjnego Forum Nowoczesnej Diabetologii – od prawej: Adrian Szulczyński, inicjator projektu i współorganizator spotkania, prezes zarządu Grupy casusBTL, wydawca portalu: diabetologiaonline.pl.; dr n. med. Andrzej Gawrecki, lider merytoryczny Projektu, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; dr hab. n. med. Aleksandra Araszkiewicz, prof. UM, diabetolog z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego oraz Szpitala im. Franciszka Raszei w Poznaniu.
Następne Forum Nowoczesnej Diabetologii odbędzie się w Poznaniu w dniach 22-23 listopada 2019 roku.
Zapraszamy!
[1] http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0012/302331/From-Innovation-to-Implementation-eHealth-Report-EU.pdf
