Zanieczyszczenie powietrza spalinami jako czynnik ryzyka cukrzycy
Rosnące od wielu lat zanieczyszczenie powietrza w strefach miejskich skłania naukowców z całego świata do badania jego wpływu na stale zwiększającą się zachorowalność na choroby metaboliczne i układu krążenia. Związek zanieczyszczonego powietrza z chorobami układu oddechowego nie pozostawia wątpliwości – wiele już na ten temat pisano w prasie naukowej. Ostatnio ukazało się doniesienie opisujące wyniki dużego badania obserwacyjnego, przeprowadzonego przez grupę duńskich naukowców, z którego wynika, że długotrwała ekspozycja na powietrze zanieczyszczone spalinami może sprzyjać rozwojowi cukrzycy typu 2. Badanie trwało prawie 10 lat i objęło ponad 51 tys. mieszkańców dwóch duńskich miast. Analizowanym czynnikiem ryzyka było stężenie dwutlenku azotu – gazu obecnego w spalinach samochodowych – w miejscu zamieszkania. Podczas całego okresu obserwacji zanotowano prawie 3000 nowych przypadków cukrzycy (5,5%), a wyniki pozostawały na granicy istotności statystycznej. Osobami z nowo zdiagnozowaną cukrzycą były w przeważającej ilości przypadków osoby aktywne fizycznie (wzrost ryzyka o 10%) i niepalące (wzrost ryzyka o 12%). Ogólnie, po szczegółowych analizach uznano, że zwiększone stężenie NO2 pozostaje odpowiedzialne za 4-proc. wzrost zachorowalności na cukrzycę. Zdaniem autorów badania należy je, mimo wszystko, uwzględniać w ustalaniu profilu ryzyka pacjenta.
Podobne badanie przeprowadzono w ostatnich latach w Holandii. Brano w nim pod uwagę zanieczyszczenie powietrza w miejscu zamieszkania badanych, odległość od najbliższej głównej drogi i natężenie ruchu samochodowego. W badaniu trwającym niespełna trzy lata wzięło udział ponad 8000 osób. Tym razem zależność między zwiększonym stężeniem dwutlenku azotu a wzrostem zachorowalności na cukrzycę nie osiągnęła istotności statystycznej, można natomiast mówić o znacznej tendencji w jej kierunku, zwłaszcza w przypadku kobiet, kiedy brano pod uwagę przydomowe stężenie NO2. Niewątpliwie może to wynikać z faktu, że statystyczna holenderska kobieta więcej czasu spędza w domu.
Podwyższone stężenie czynników zanieczyszczających powietrze przenikających do krwi wpływa na wywoływanie stanu zapalnego tkanki tłuszczowej, modyfikuje insulinooporność, a w konsekwencji sprzyja rozwojowi chorób metabolicznych, między innymi cukrzycy typu 2. Duńscy badacze wykazali (na tej samej populacji, co w badaniu z cukrzycą) istotny statystycznie związek stężenia NO2 z udarem mózgu i zwiększonym ryzykiem hospitalizacji oraz zgonu z jego powodu.
Nawet jeśli powyższe wyniki wskazują jedynie na niewielki wzrost ryzyka zachorowalności lub pozostają na granicy istotności statystycznej, nie należy ich lekceważyć. Zanieczyszczenie powietrza ma podobny wpływ na ludzki organizm, jak dym tytoniowy. Różnica polega jednak na tym, że zanieczyszczonego powietrza nie można uniknąć – na oddychanie nim jesteśmy narażeni wszyscy.
Piśmiennictwo
1. Miller KA, Siscovick DS, Sheppard L, et al. Long-term exposure to air pollution and incidence of cardiovascular events in women. N Engl J Med. 2007 Feb 1; 356(5):447-58.
2. Traffic pollution may be linked to diabetes risk. http://www.reuters.com/article/2011/11/23/us-pollution-diabetes-idUSTRE7AM2S820111123
3. People who live in areas with high levels of traffic-related air pollution might have a slightly increased risk of dying from stroke, Danish researchers suggest in a new study. http://www.reuters.com/article/2011/11/16/us-smog-pollutant-idUSTRE7AF2LX20111116
4. Zorana J. Andersen, Ole Raaschou-Nielsen, Matthias Ketzel, et al. Diabetes Incidence and Long-Term Exposure to Air Pollution. A cohort study. Diabetes Care. November 10, 2011, [Epub ahead of print, 10.2337/dc11-1155]
5. Dijkema MB, Mallant SF, Gehring U, et al. Long-term exposure to traffic-related air pollution and type 2 diabetes prevalence in a cross-sectional screening-study in the Netherlands. Environ Health. 2011 Sep 5;10:76.
