Regularny, nawet krótkotrwały wysiłek, sprzyja utrzymaniu stałego poziomu glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu 2
Jedną z podstawowych porad lekarskich udzielanych pacjentowi z cukrzycą jest zalecenie regularnego wysiłku fizycznego, czy to w formie spacerów, marszów, wycieczek rowerowych, czy ćwiczeń gimnastycznych. I jednym z typowych argumentów wysuwanych przez pacjenta w rozmowie z lekarzem jest brak czasu na regularny ruch. Mimo, że optymalna dawka ruchu w przypadku cukrzycy nie została dokładnie określona (aczkolwiek American Diabetes Association zaleca 150 minut średnio intensywnego ruchu tygodniowo, co oznacza 30 minut dziennego wysiłku przez większość dni w tygodniu), okazuje się, że nie trzeba rezerwować od razu kilku godzin tygodniowo na zajęcia fizyczne. Krótkie, ale intensywne ćwiczenia (z ang. low-volume high-intensity interval training, HIT) stanowią nowatorską strategię mającą na celu poprawę stanu zdrowia i sprawności fizycznej. Korzyści z HIT dowiedziono już wcześniej u pacjentów z syndromem metabolicznym, zaburzeniami pracy serca i w chronicznej, obstrukcyjnej chorobie płuc. Przeprowadzone niedawno niewielkie badanie u osób z cukrzycą typu 2 sugeruje, że do obniżenia poziomu glukozy we krwi i utrzymania go przez 24 godziny po wysiłku wystarcza 30 minut intensywnych ćwiczeń (75 minut tygodniowo, łącznie z rozgrzewką i końcowymi ćwiczeniami relaksującymi). Pomaga to zapobiec poposiłkowym skokom glikemii. Pacjentom biorącym udział w badaniu (n=8, średni wiek – 63 lata, średni BMI –32) oprócz regularnych pomiarów poziomu cukru, wykonywano także biopsję mięśni (pod znieczuleniem miejscowym) dla zmierzenia, za pomocą odpowiednich markerów, aktywności metabolicznej mięśni szkieletowych przed treningiem i do 72 godzin po treningu. Wysiłek nie był zbyt wytężony i odbywał się w interwale: minuta intensywnego ruchu (rower stacjonarny) i cztery minuty odpoczynku, powtarzanym aż do osiągnięcie w sumie 10 minut intensywnego wysiłku. Cała sesja trwała 25 minut łącznie z rozgrzewką (3 minuty) i ćwiczeniami odprężającymi (2 minuty). Intensywność treningu dobierano indywidualnie dla każdego pacjenta tak, aby podczas kolejnych interwałów nie przekraczać 90% maksymalnego rytmu serca. Okazało się, że sześć sesji treningowych przeprowadzonych podczas dwóch tygodni badania, wpłynęło na wzrost wydajności mitochondriów wyrażonej podwyższeniem maksymalnej aktywności syntazy cytrynianowej (o 20%), a także zwiększoną nawet o 50% zawartością niektórych białek macierzy mitochondrialnej oraz białka transportującego GLUT4. Ponieważ glukoza stanowi paliwo dla mięśni, więc każdy wysiłek fizyczny automatycznie obniża jej poziom. Ćwiczenia dodatkowo pomagają na bardziej wydajne korzystanie z zasobów insuliny, co pomaga zmetabolizować większą ilość cukru.
Autor badania, dr Martin Gibala przyznaje, że mechanizmy poprawy kontroli glikemii po HIT wymagają bliższego poznania. Trening nie miał wpływu na wagę uczestników, co było do przewidzenia, ponieważ tak krótki wysiłek fizyczny nie może prowadzić do żadnych istotnych zmian w zawartości tkanki tłuszczowej. Jednak wyraźnie było widać, że HIT wymagał pewnej adaptacji mięśni szkieletowych do wysiłku, co zdaniem dr. Gibali jest elementem wartym dalszych badań i obserwacji.
Dr Joel Zonszein, dyrektor Kliniki Cukrzycy z Montefiore Medical Center (Nowy Jork) zgodził się, że krótkie sesje treningowe pomagają w lepszym wykorzystaniu glukozy, ale więcej ćwiczeń nie zaszkodzi. Powiedział: „Jeśli możesz ćwiczyć jedynie przez 10 minut, to lepiej niż nic, ale efekty zaczną być widoczne dopiero po regularnym wysiłku trwającym 20–30 minut przynajmniej kilka razy w tygodniu. Stały wysiłek prowadzi do wyrównanego zapotrzebowania na glukozę”.
Piśmiennictwo
1. Little JP, Gillen JB, Percival ME, et al. Low-volume high-intensity interval trainingreduces hyperglycemia and increases muscle mitochondrial capacity in patients with type
2. diabetes. J Appl Physiol. December 2011 vol. 111 no. 6 1554-1560. 2. Brief, Intense Exercise Lowers Blood Sugar, Small Study Finds. http://consumer.healthday.com/Article.asp?AID=659864.
3. Earnest CP. The role of exercise interval training in treating cardiovascular diseaserisk factors. Current Cardiovasc Risk Rep 3: 296–301, 2009.
