Jesteś tu:
>
>
>
Latem łatwiej o zatrucie pokarmowe
Latem łatwiej o zatrucie pokarmowe
Opracowanie: dr Marta Bobeszko-Kacperska i dr Alicja Adach-Kilon

W okresie wakacyjnym częściej dochodzi do bakteryjnych zatruć pokarmowych. Jak dotąd najczęstszą przyczyną zakażeń pokarmowych jest brak przestrzegania podstawowych zasad higieny zaniechanie mycia rąk, mycia spożywanych owoców, warzyw lub zjedzenie skażonej chorobotwórczymi bakteriami lub ich toksynami wody lub żywności. Należy szczególnie pamiętać o higienie w podróżach, gdy nie ma się pewności, że zostały zachowane standardy czystości, a wyższa temperatura sprzyja szybszemu rozwojowi bakterii.
W 80% przypadków powodem biegunek są bakterie. Patogenami bywają również wirusy, w tym rotawirusy, oraz pasożyty np. lamblie. Najpowszechniejszą przyczyną ostrych biegunek są zakażenia wirusowe lub bakteryjne. W przypadku rotawirusów do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i trwa ono od czterech do ośmiu dni. Do zakażenia drogą pokarmową dochodzi wskutek spożycia chorobotwórczych bakterii lub ich toksyn i w tym przypadku zakażenie trwa przeciętnie 5–6 dni. Źródłem patogenów mogą być źle przechowywane produkty mleczne, mięsne i woda, w których mogły namnożyć się takie bakterie jak pałeczki z rodzaju Campylobacter, czy też nieumyte surowe warzywa i owoce oraz nieprzegotowana woda zawierająca bakterie Escherichia coli czy z rodzaju Shigella. Bakterie z rodzaju Salmonella mogą skazić potrawy z surowych jaj, a przedstawiciele rodzaju Yersinia mogą się znaleźć w źle przygotowanej wieprzowine, mleku czy wodzie.
Pierwszą barierą w przewodzie pokarmowym dla bakterii chorobotwórczych jest sok żołądkowy o kwaśnym pH. Przekroczenie tej bariery i przedostanie się bakterii do jelita cienkiego prowadzi do ich namnożenia i przylegania do komórek nabłonka jelitowego. Następuje wówczas uszkodzenie funkcji wchłaniania i nasilenie wydzielania wraz z wywołaniem reakcji zapalnej w ścianie jelita.
W sytuacji spożycia toksyn, pierwszą reakcją obronną organizmu są wymioty. Ich funkcją jest oczyszczenie organizmu już w przeciągu kilku godzin od zatrucia. Przy zakażeniu bakteriami konsekwencją jest biegunka objawiająca się luźnymi stolcami, której mogą często towarzyszyć gorączka oraz bóle i wzdęcia brzucha ustępujące po wypróżnieniu.
Biegunką określamy stan, w którym dochodzi do zwiększonej liczby wypróżnień. U dorosłych jest to powyżej trzech wypróżnień w ciągu doby, o luźnej konsystencji – płynnych lub półpłynnych. U dzieci określamy tak stan, w którym dochodzi do zwiększenia liczby wypróżnień i zmiany konsystencji stolca na płynną lub półpłynną w porównaniu do okresu uznanego za stan zdrowia. Biegunkę trwającą do 14 dni traktujemy jako ostrą, a gdy objawy utrzymują się powyżej tego okresu staje się biegunką przewlekłą. Wtedy w stolcu może pojawić się śluz lub krew. W okresie wakacyjnym podczas egzotycznych podróży może zdarzyć się biegunka podróżnych, określana jako „Zemsta faraona” czy „Zemsta Montezumy”. Biegunka występująca podczas podróży to zespół objawów ostrego nieżytu jelitowego.
U osób dorosłych, u których układ odpornościowy działa prawidłowo, w większości przypadków wystąpienia biegunek na tle bakteryjnym dochodzi do samowyleczenia w przeciągu kilku dni. Należy jednak zachować podstawowe zasady higieny oraz dostatecznie intensywne nawadnianie i odpowiednie odżywianie. Najczęściej wystarcza nawadnianie doustne. Jedynie w poważniejszych przypadkach należy zastosować nawadnianie dożylne. Stosowana dieta powinna być lekkostrawna z ograniczeniem mleka, unikaniem surowych warzyw i owoców oraz soków o działaniu wzdymającym. Bardzo ważną zasadą w takich sytuacjach jest niestosowanie leków hamujących perystaltykę (przeciwbiegunkowych), ponieważ zwiększa to ryzyko przedłużenia okresu choroby.
Dr Maria Orzeszko z Kliniki Gastroenterologii, Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych Instytutu Żywności i Żywienia podkreśla, by pamiętać, że biegunka przy zakażeniu pokarmowym ma bardzo ważne działanie oczyszczające organizm z bakterii i toksyn. „Chcąc szybko opanować objawy odruchowo sięgamy po leki hamujące perystaltykę, zmniejszające liczbę wypróżnień. To nieprawidłowa reakcja. Leki te wprawdzie początkowo poprawiają samopoczucie i zmniejszają dolegliwości, ale jest to zwodnicze. W sytuacji gdy dochodzi do zakażenia bakteryjnego zażywanie tych leków nie ustrzeże nas przed dalszym namnażaniem bakterii, produkcją toksyn z istotnym ryzykiem przekroczenia bariery jelitowej i ich przedostania się do krwi, rozwoju posocznicy, tworzenia się ropni”. W razie pojawienia się ostrej biegunki o nieznanej przyczynie zalecane jest unikanie leków przeciwbiegunkowych przynajmniej w ciągu kilku pierwszych dób trwania choroby, do czasu wyjaśnienia przyczyny. Dzięki temu można uniknąć groźnych powikłań zdrowotnych.
U dzieci, osób starszych i z osłabioną odpornością oraz u pozostałych chorych w razie konieczności leczenia przyczynowego, czyli zastosowania antybiotykoterapii, lekami pierwszego wyboru są chemioterapeutyki lub antybiotyki o szerokim działaniu przeciwbakteryjnym – obejmujące większość patogenów jelitowych, działające w obrębie przewodu pokarmowego, nie wchłaniające się i nie zaburzające równowagi flory fizjologicznej jelita grubego. Chemioterapeutykiem wykazującym takie właściwości jest między innymi dobrze znany i sprawdzony nifuroksazyd. Nifuroksazyd działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie na większość bakterii wywołujących ostre biegunki zakaźne, ale nie niszczy flory fizjologicznej i nie predysponuje do rozwoju wtórnej grzybicy.
W przypadku zatruć bakteryjnych najważniejsza jest profilaktyka. Aby uniknąć problemów zdrowotnych podczas wakacji i wyjazdów urlopowych, należy pamiętać o częstym myciu rąk oraz dokładnym myciu warzyw i owoców. Zwracać trzeba także szczególną uwagę na stan higieny i zaplecze chłodnicze kupując lody, jedzenie w „budkach” czy w przydrożnych barach i restauracjach. Te same zalecenia należy stosować podczas egzotycznych podróży, szczególnie gdy zatrzymujemy się w tanich pensjonatach oraz na campingach.
Słowa kluczowe:
diabeTECH
Nota prawnaPolityka prywatnościRedakcja serwisuKontakt z redakcjąMapa serwisuZgłoś uwagi