Czy Europa czyni postępy? Komentarze do polityki zdrowotnej w cukrzycy
Ukazało się trzecie wydanie Diabetes Policy Puzzle będące opracowaniem audytu obejmującego 47 krajów Europy (w poprzednich brano pod uwagę jedynie państwa członkowskie EU) i dotyczącego epidemii cukrzycy oraz rozbieżnych narodowych polityk w tym zakresie. Audytu dokonały następujące organizacje non-profit reprezentujące wszystkie zakresy cukrzycy – od badań naukowych po opieką nad chorymi: Foundation of European Nurses in Diabetes (FEND), Primary Care Diabetes Europe (PCDE), International Diabetes Federation-European Region (IDF Europe) i Alliance for European Diabetes Research (EURADIA). Anne Marie Felton, przewodnicząca FEND i współprzewodnicząca Europejskiej Koalicji Cukrzycy bije na alarm: 52,8 mln. Europejczyków w wieku 20–79 lat ma cukrzycę; w 2030 r. liczba ta wzrośnie do 64 mln., co będzie odpowiadało 9,5 % dorosłej populacji. W Europie żyje najwięcej na całym świecie dzieci z cukrzycą typu 1, a koszty jej leczenia są wysokie.
90 lat temu po raz pierwszy zastosowano insulinę do leczenia cukrzycy. Od tamtej pory nauka poczyniła ogromne postępy, ale jednak w wielu krajach nie idą one w parze z praktyką lekarską ani z polityką zdrowotną. Częstokroć opieka nad chorymi pozostawia wiele do życzenia, leki nie zawsze są refundowane, powszechny dostęp do najnowszych urządzeń technicznych ułatwiających życie bywa utrudniony.
Poprzedni audyt pochodzi z roku 2008 i okazuje się, że przez ostatnie trzy lata sytuacja diabetyków niewiele się poprawiła. Najmniej jest chorych na cukrzycę w Azerbajdżanie – 2,6%, najwięcej w Portugalii – 12,7%. Jedynie 25 sygnatariuszy audytu, spośród 47, posiada narodowy program walki z cukrzycą. Programom tym brakuje jednak spójności i objęcia wszystkich aspektów choroby, takich jak odpowiednia opieka przy cukrzycy ciążowej, regularne badania grup ryzyka czy zróżnicowane leczenie cukrzycy typu 1 i 2. Dania, jako jedyny kraj, posiada konkretny plan działania dotyczący imigrantów. W Finlandii, wiodącym kraju jeśli chodzi o zapobieganie cukrzycy i opiekę nad chorymi, koszty jej leczenia zdecydowanie spadły w ciągu ostatnich trzech lat, mimo że państwo pokrywa je praktycznie w całości, z wyjątkiem insuliny do inhalacji. W Austrii pełną refundacją objęte są wszystkie rodzaje insuliny oraz urządzenia do jej wstrzykiwania (łącznie z pompami), badania oftalmologiczne oraz wszelkiego typu urządzenia do pomiaru poziomu glukozy. Belgia, pomimo braku narodowego planu, posiada wytyczne do postępowania w cukrzycy typu 2 oraz narodowy rejestr przypadków cukrzycy. W Estonii koszt pomp insulinowych i innych akcesoriów dla dzieci do czwartego roku życia w całości pokrywa państwo; glukometry nie podlegają refundacji, ale na ogół są sponsorowane przez firmy farmaceutyczne. A jak wygląda sytuacja w Polsce?
Niestety, nasze państwo wykazuje dość ograniczone zainteresowanie cukrzycą. Przede wszystkim brakuje wyspecjalizowanej opieki, głównie dlatego, że nie istnieje oficjalny status opiekuna z zakresu cukrzycy. Refundacja wszelkiego rodzaju sprzętu pozostawia wiele do życzenia: pokrywa wybrane rodzaje insuliny, ograniczoną ilość podręcznych testów i w ogóle nie obejmuje ani insuliny długo działającej, ani innych, nowoczesnych preparatów doustnych do leczenia cukrzycy typu 2. Polska nie posiada zwartego planu działania ani ogólnonarodowego rejestru chorych na cukrzycę; istnieje zaledwie kilka lokalnych rejestrów, jak np. rejestr osób starszych z Krakowa. Opieka nad dziećmi jest dość dobra, choć w niektórych szkołach są kłopoty z zapisaniem do klas dzieci z cukrzycą, a po ukończeniu 18. roku życia młodzi diabetycy tracą prawo do refundowanych pomp insulinowych. Refundacja kosztów leczenia nie jest stałym parametrem i wynosi od 100%, poprzez koszty częściowo zryczałtowane, po 50% kontrybucji pacjenta. Za lancety i opiekę podologiczną płaci pacjent, który ma jednocześnie prawo do częściowego zwrotu kosztów za zabiegi dentystyczne. Mniejszości etniczne mają prawo do programów szkoleniowych w ich językach.
Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków Andrzej Bauman uważa, że największym polskim problemem jest nieodpowiednia refundacja leków i brak zainteresowania polskich władz zapobieganiu cukrzycy i odpowiednią edukacją pacjentów. Stowarzyszenie walczy przede wszystkim o szerszy dostęp do pomp insulinowych i bezpłatne leczenie osób do 26. roku życia.
Piśmiennictwo
1. The Policy Puzzle Book in Diabetes. Third Edition http://www.fend.org/projects/policy-puzzle
