Co to jest cukrzyca?
Aby organizm
człowieka prawidłowo funkcjonował, potrzebuje codziennie odpowiedniej dawki
energii. Jej źródłem jest pokarm. Główne składniki pożywienia to węglowodany
(cukry), białka i tłuszcze. Podstawowym źródłem energii są cukry.
W przewodzie pokarmowym są one rozkładane na małe cząsteczki, tzw. cukry
proste. Należą do nich: glukoza, fruktoza (występująca w owocach)
i galaktoza (występuje w mleku). Zarówno fruktoza, jak
i galaktoza są w organizmie człowieka przekształcane w glukozę,
która przenika do krwi i jest rozprowadzana do poszczególnych komórek
organizmu. Tam przy udziale insuliny jest przetwarzana w energię.
Insulina to hormon białkowy produkowany
komórki obecne w gruczole zwanym trzustką. Oprócz tego, że insulina
przekształca glukozę oraz tłuszcze w energię, także przetwarza
i magazynuje nadmiar glukozy w postaci zapasów na przyszłe potrzeby oraz
bierze udział w tworzeniu białek w komórkach.
Podsumowując,
insulina sygnalizuje stan nasycenia organizmu substancjami energetycznymi
(paliwem) i stymuluje ich magazynowanie. Odpowiedzialna jest także za
tworzenie białek. Brak lub upośledzenie wydzielania insuliny albo nieprawidłowe
jej wykorzystanie przez komórki powodują zakłócenie przemian substancji
energetycznych organizmu. Te procesy prowadzą do rozwoju cukrzycy.
Jakie są objawy cukrzycy?
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, którą rozpoznaje się raz na całe życie. Często przez długi okres przebiega bezobjawowo. Do charakterystycznych symptomów cukrzycy należą: utrata masy ciała, osłabienie, wzmożone pragnienie, oddawanie dużej ilości moczu, częste lub nawracające zakażenia układu moczowo-płciowego, zmiany ropne na skórze. Wysokie stężenie glukozy we krwi, utrzymujące się przez długi czas, doprowadza do uszkodzenia, zaburzeń czynności i niewydolności wielu narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
Typy i podtypy cukrzycy
Podstawowe typy cukrzycy to:
- cukrzyca typu 1, kiedy trzustka wcale nie produkuje insuliny lub produkuje jej bardzo mało, rozpoznajemy ją zazwyczaj już w młodości lub dzieciństwie. W tym przypadku w leczeniu od razu stosujemy insulinę
- cukrzyca typu 2, aktualnie najczęstszy typ cukrzycy, często przebiega bezobjawowo, dlatego też może być rozpoznana przypadkowo, np. podczas rutynowych badań kontrolnych stężenia glukozy we krwi. Choroba polega na tym, że trzustka produkuje za mało insuliny lub komórki organizmu nie są w stanie jej prawidłowo wykorzystać. W zależności od etapu cukrzycy w leczeniu stosuje się dietę, leki doustne bądź insulinę
- tzw. inne typy cukrzycy, należy tutaj przede wszystkim wymienić choroby trzustki oraz cukrzycę powstałą po stosowaniu niektórych leków i w wyniku działania na organizm różnych substancji chemicznych
- cukrzyca ciążowa, którą rozpoznaje się u kobiet podczas ciąży.
Jak się rozpoznaje cukrzycę
Lekarz może stwierdzić cukrzycę w następujących sytuacjach:
- gdy występują objawy, a stężenie glukozy we krwi wynosi ponad 200 mg/dl
- gdy stężenie glukozy na czczo z dwóch oznaczeń wykonanych w kolejnych dniach wynosi ponad 126 mg/dl
- gdy po wykonaniu doustnego testu tolerancji glukozy glikemia wynosi ponad 200 mg/dl.
Doustny test tolerancji glukozy wykonuje się na czczo, po co
najmniej 8-godzinnym wstrzymaniu się od jakichkolwiek posiłków, po trzech
dniach zwykłej diety zawierającej normalną dawkę węglowodanów. Przed badaniem należy
poinformować lekarza o aktualnych problemach zdrowotnych oraz
przyjmowanych lekach, które mogą znacząco wpłynąć na wyniki. Badanie polega na
pobraniu krwi i oznaczeniu wyjściowej glikemii na czczo, następnie należy
w ciągu 5 minut wypić 250–300 ml wody, w której rozpuszczono 75 g glukozy. W celu
poprawienia walorów smakowych można dodać sok ze świeżo wyciśniętej cytryny.
Następnie przez czas trwania testu, tj. przez 2 godziny, należy pozostać
w pozycji siedzącej. Konieczne jest w tym okresie powstrzymanie się od
jedzenia, picia płynów, wysiłku fizycznego, palenia papierosów. Kolejne
oznaczenie wykonywane jest po upływie wspomnianych 2 godzin.
Cukrzyca to
choroba, która wymaga zaangażowania zarówno ze strony lekarza, jak
i pacjenta. Im więcej wiesz o sobie i swojej chorobie, tym
lepiej i skuteczniej możesz o siebie dbać i chronić swój
organizm.