Samokontrola w FIT
Osiągnięcie idealnej kontroli metabolicznej cukrzycy jest dużym wysiłkiem i zależy od wielu czynników wpływające na kontrolę metaboliczną. Są to:
1. Czynniki fizjologiczne (insulina, wysiłek fizyczny, odżywianie, wzrost, masa ciała, dojrzewanie, hormony kontregulacyjne, nawracające infekcje)
2. Czynniki psychospołeczne ( niepokój i depresja, trudności w nauce, problemy w szkole, problemy w pracy, pokwitanie, czynniki rodzinne, zaburzenia zachowania)
Samokontrola jest badaniem siebie samego. To zespół decyzji i czynności wykonywanych przez osobę z cukrzycą i jej najbliższe otoczenie, których celem jest analiza zebranych informacji oraz umiejętność modyfikowania wszystkich elementów leczenia ( insuliny, odżywiania, wysiłku fizycznego).Celem samokontroli jest:
- Aktywne włączenie osoby z cukrzycą oraz jej rodziny w proces leczenia.
- Zbadanie, czy uzgodnione cele terapii są osiągalne.
W potocznym odczuciu pacjentów bardzo często ogranicza się samokontrolę jedynie do pomiaru glikemii, ewentualnie pomiaru glikozurii, czy ketonurii, podczas gdy brakuje wdrożenia do codziennej samokontroli cukrzycy innych równie ważnych elementów: analizy wyników, reakcji na nieprawidłowości, podejmowanie decyzji co do dalszej terapii. Pacjent nie może przystąpić do FIT bez opanowania wiedzy teoretycznej, umiejętności praktycznych, motywacji do czynnych i odpowiedzialnych działań.
Elementami samokontroli w cukrzycy są:
- badanie poziomu cukru we krwi
- badanie moczu w kierunku obecności glukozy i ciał ketonowych
- ważenie się, pomiar wysokości ciała, obwodu brzucha, bioder
- pomiar ciśnienia tętniczego krwi
- obserwowanie własnego ciała
- obserwacja efektów insulinoterapii
- obserwacja odżywiania
- obserwacja wysiłku fizycznego.
Do urządzeń przydatnych w samokontroli należą: glukometr, nakłuwacz, waga spożywcza, waga do pomiaru masy ciała, aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego krwi.
W procesie samokontroli funkcjonuje określona terminologia. Nie jest ona powszechnie przyjęta, chociaż w praktyce powinna być często używana. W samokontroli rozróżnia się bowiem samokontrolę bierną oraz czynną (aktywną). Samokontrola bierna jest oparta na dokumentowaniu istotnych dla cukrzycy zdarzeń (glikemia, odżywianie, wysiłek fizyczny, dawki insuliny, inne dolegliwości), odzwierciedlających codzienne życie, wpływających na samopoczucie pacjenta, a następnie wyciąganie wniosków służących poprawie terapii. Natomiast samokontrola aktywna jest rozszerzeniem biernej obserwacji o różne zaplanowane i wykonywane próby. Sam pacjent stwarza sobie sytuacje do obserwacji po to, aby sprawdzić efekty zmian pojedynczych elementów samokontroli mających wpływ na glikemie. Taki rodzaj postępowania może mieć formę doraźną lub długotrwałą. Doraźna forma samokontroli aktywnej polega na przeprowadzeniu testu sprawdzającego wpływ jednego tylko czynnika na podejmowana decyzję np. sprawdzenie czy zmiana produktu w posiłku zapewni podobną czy lepszą kontrolę glikemii. Długotrwała forma aktywnej samokontroli to celowe powtarzanie takich jednostkowych obserwacji, aby ustalić sprawdzalne reguły zmian dawek insuliny, odżywiania, wysiłku fizycznego. Samokontrola aktywna stwarzająca sytuacje poddawane obserwacjom jest najlepszym rozwiązaniem do ustalenia odpowiedniego dawkowania insuliny, kontrolowania odżywiania i wysiłku fizycznego.
Samokontrola jest nieodzownym elementem leczenia cukrzycy:
- pozwala zapobiegać śpiączkom i innym zagrożeniom
- pozwala modyfikować odżywianie w zależności od glikemii oraz wysiłku fizycznego
- pozwala uzyskać dobre wyrównanie cukrzycy, co zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań narządowych
- pozwala modyfikować dawki leków przeciwcukrzycowych( insuliny) w zależności od aktualnego poziomu glikemii
- poprawia komfort życia ( zwiększa poczucie bezpieczeństwa, uniezależnia od laboratorium, skraca oczekiwanie na wyniki, daje oszczędność czasu).
Zespół diabetologiczny odpowiada za zapewnienie osobie z cukrzycą (rodzinie, opiekunom) możliwości prowadzenia stylu życia zgodnie z jej świadomym wyborem opartym na trzech elementach:
- WIEDZY
- UMIEJĘTNOŚCI POSTĘPOWANIA
- ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SIEBIE.
