Udane wakacje chorego na cukrzycę
Urlop, długo wyczekiwany czas odpoczynku, należy tak zaplanować, aby był udany i bezpieczny. Szczególne zasady w tej sferze dotyczą diabetyków. Chorzy na cukrzycę powinni dbać, aby wakacyjne przyjemności nie wpłynęły negatywnie na wyrównanie metaboliczne i nie narażały na rozwój późnych powikłań choroby.
Najkorzystniejszą formą spędzania wakacji jest aktywny wypoczynek. Dla chorego na cukrzycę duże znaczenie ma fakt, że aktywność fizyczna wpływa na zużycie glukozy. Pod wpływem wysiłku fizycznego zazwyczaj zwiększa się wykorzystanie glukozy w organizmie, a zapotrzebowanie na insulinę ulega zmniejszeniu. Paradoksalnie jednak, mogą zadziałać czynniki – emocjonalne bądź fizyczne – które spowodują zwiększenie wydzielania hormonów o działaniu przeciwnym do insuliny, a w konsekwencji doprowadzą do wzrostu stężenia glukozy we krwi i zwiększenia zapotrzebowania na insulinę, dlatego w takich okolicznościach niezbędna jest samokontrola. Konieczne jest także zabezpieczenie przed niedocukrzeniem – żelazna porcja glukozy lub glukagonu.
Szczególnie istotne w przypadku chorego na cukrzycę i uprawiającego aktywność fizyczną jest systematyczne uzupełnianie płynów. Podczas wysiłku fizycznego zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na wodę – dlatego należy mieć przy sobie wodę bądź odpowiedni napój i wypijać go porcjami jeszcze zanim poczuje się pragnienie.
Osoba chora na cukrzycę typu 1, wolna od powikłań choroby, może planując wakacje kierować się własnymi upodobaniami – nie ma przeciwwskazań do żadnego rodzaju aktywności fizycznej. Jedyne ograniczenie stanowi potrzeba skrupulatnej samokontroli i umiejętność modyfikacji dawek insuliny. Szczególnie dużo swobody w tej sferze daje funkcjonalna terapia insuliną z zastosowaniem analogu długo działającego.
W wielu dziedzinach życia najważniejsze jest zachowanie zdrowego rozsądku – dotyczy to także atrakcji urlopowych. Spędzając wakacje nad wodą, chory na cukrzycę nie powinien samotnie wiosłować ani żeglować – wskazana jest obecność osoby towarzyszącej, choćby w drugiej łódce czy kajaku, która wiedząc o chorobie będzie umiała zareagować i pomóc w razie nagłego zasłabnięcia. Niedopuszczalne jest pływanie wpław w otwartych akwenach. Trzeba wybierać baseny i wyznaczone kąpieliska z ratownikiem. Nagłe niedocukrzenie przy próbie przepłynięcia jeziora czy rzeki może skończyć się tragicznie, nie tylko dla chorego, ale także dla osoby, która będzie starała się go ratować.
Uprawiając natomiast turystykę pieszą czy rowerową należy posiadać czytelny identyfikator – na przykład bransoletkę informującą o cukrzycy. Zapewni to szybszą pomoc w razie zasłabnięcia i uchroni przed uznaniem za osobę nietrzeźwą. Szczególnym rodzajem turystyki pieszej jest wędrówka górska, czasem zawierająca elementy wspinaczki. Chorego na cukrzycę bezwzględnie obowiązuje stara górska zasada mówiąca o tym, że na szlak nie należy wyruszać samotnie. Wędrówki w górach nie da się przerwać w dowolnym momencie, a poza trudnościami terenu trzeba liczyć się ze zmienną pogodą. Często na szlaku apetyt zmniejsza się, co przy wysiłku zwiększa prawdopodobieństwo niedocukrzenia. Trzeba jednak pamiętać, że bardzo intensywny wysiłek z elementami statycznej pracy mięśni podczas wspinaczki sprzyja zwiększeniu glikemii. Zmniejszając dawkę insuliny trzeba kontrolować stężenie cukru we krwi, aby nie dopuścić do hiperglikemii.
Bardziej ostrożne i wyważone plany wakacyjne obowiązują osoby z cukrzycą typu 2 oraz z powikłaniami choroby. Osoba z neuropatią cukrzycową albo zaburzeniami czucia stóp nie powinna planować w czasie wakacji pieszych wędrówek – możliwa jest za to turystyka rowerowa, kajakowa lub żeglarstwo. Natomiast w przypadku spaceru po plaży trzeba pamiętać o odpowiednim obuwiu, nadającym się do chodzenia po piasku i brodzenia po wodzie. Nawet niewielkie skaleczenie stopy może być niebezpieczne. Osoba z tym powikłaniem nie powinna planować także wielogodzinnego zwiedzania zabytków – to także grozi odparzeniem bądź obtarciem stóp. Jednak krótki spacer w odpowiednio dobranym obuwiu przyniesie na pewno dużo przyjemności i korzyści dla zdrowia. Również osoba z neuropatią wegetatywną musi zachować ostrożność. Powinna unikać intensywnego wysiłku, z gwałtownymi zmianami pozycji ciała oraz skrajnych temperatur. Zamiast gry w siatkówkę plażową bardziej odpowiedni jest spacer bądź spokojna przejażdżka na rowerze. Wyjazd w wysokie góry przy tym powikłaniu jest przeciwwskazany. Chory z powikłaniami ocznymi (retinopatią) nie może podejmować intensywnego wysiłku i aktywności, przy których konieczne jest schylanie się bądź natężanie ze wstrzymaniem oddechu.
Dla chorego na cukrzycę bardzo ważne jest przygotowanie organizmu do wakacyjnego wysiłku. Niewskazane jest po miesiącach braku aktywności ruchowej wybrać się na wielokilometrową wycieczkę pieszą lub rowerową. Zamiast przyjemności i korzyści dla zdrowia przykrym skutkiem będą bóle mięśni, otarcia i odparzenia stóp, a nawet zaburzenia wyrównania cukrzycy. Planując wakacyjny wyjazd trzeba przygotować się do przewidywanej aktywności fizycznej. Najlepiej będzie odpowiednio wcześnie zacząć od niedługiego i niewielkiego, sukcesywnie zwiększanego wysiłku. Warto przyzwyczaić organizm, aby stał się sprzymierzeńcem w realizacji planów urlopowych. Udanego wypoczynku!
