Europejski Dzień Praw Pacjenta
Europejski Dzień Praw Pacjenta obchodzony jest 18 kwietnia we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Ma on na celu przypomnienie o istnieniu fundamentalnych praw zawartych w Europejskiej Karcie Praw Pacjenta (EKPP).
EKPP to dokument opracowany w 2002 roku przez pozarządową organizację Active Citizenship Network we współpracy z 12 organizacjami z różnych krajów Unii Europejskiej definiujący prawa pacjenta, o których powinno się wiedzieć i ich przestrzegać. Zapisy w Karcie uwzględniają, że istnienie takich różnic jak wiek, płeć, wyznanie religijne, status społeczno-ekonomiczny może wpływać na indywidualne potrzeby w kwestii opieki zdrowotnej.
W Polsce podstawowy katalog praw pacjenta zawarty został w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 roku oraz w innych ustawach i aktach wykonawczych regulujących m.in. kwestię dostępu do świadczeń medycznych i zasad wykonywania zawodu lekarza i dentysty.
Tymczasem, jak wynika z opublikowanego na stronie www.prawapacjenta.eu sondażu opinii publicznej na temat praw pacjenta przeprowadzonego przez Millward Brown SMG/KRC w 2008 roku, aż 42 proc. badanych Polaków nie ma świadomości istnienia praw przysługujących pacjentowi. Natomiast wśród połowy respondentów, którzy słyszeli o prawach pacjenta, zaledwie 20 proc. jest w stanie wymienić choć jedno z nich.
Poniżej przypominamy podstawowe prawa pacjenta:
Prawo do profilaktyki. Każda osoba ma prawo do należytej opieki w celu zapobiegania chorobom.
Prawo dostępu do opieki medycznej. Każda osoba, której zdrowie tego wymaga, ma prawo dostępu do świadczeń medycznych. Świadczeniodawcy muszą zagwarantować równy dostęp każdemu bez dyskryminowania na podstawie finansowych zasobów pacjenta, miejsca zamieszkania, rodzaju choroby czy czasu dostępu do świadczeń.
Prawo do informacji. Każdemu pacjentowi przysługuje prawo dostępu do wszelkich informacji, dotyczących jego stanu zdrowia, świadczeń medycznych, sposobu korzystania z nich oraz wszystkiego, co jest dostępne dzięki badaniom naukowym i innowacjom technologicznym.
Prawo do wyrażenia zgody. Każda osoba ma prawo dostępu do wszelkich informacji, które mogłyby jej umożliwić aktywne uczestniczenie w decyzjach dotyczących jej zdrowia. Posiadanie takiej informacji jest warunkiem wstępnym dla podjęcia jakichkolwiek kroków w dziedzinie leczenia, włączając w to również uczestnictwo w badaniach naukowych.
Prawo do wolnego wyboru. Każda osoba ma prawo wolnego wyboru procedury leczenia oraz świadczeniodawców na podstawie rzetelnej informacji.
Prawo do prywatności i poufności. Każda osoba ma prawo do traktowania informacji na jej temat jako poufnych, w tym informacji, dotyczących jej stanu zdrowia oraz ewentualnych procedur diagnostycznych lub terapeutycznych, a także do ochrony jej prywatności podczas wykonywania badań diagnostycznych, wizyt u specjalisty i leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego.
Prawo o poszanowaniu czasu pacjenta. Każda osoba ma prawo do uzyskania niezbędnego leczenia w krótkim, wcześniej określonym czasie. Prawo to przysługuje pacjentowi na każdym etapie leczenia.
Prawo o przestrzeganiu norm jakościowych. Każda osoba ma prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych wysokiej jakości, które powinny być zrealizowane zgodnie ze szczegółowo określonymi zasadami i normami.
Prawo do bezpieczeństwa. Każda osoba ma prawo do korzystania z prawidłowo świadczonych usług zdrowotnych, niewyrządzających jej żadnej krzywdy, wolnych od błędów, zgodnie z dobrą praktyką lekarską, oraz prawo dostępu do świadczeń zdrowotnych i leczenia, zgodnych z wysokimi normami bezpieczeństwa.
Prawo do innowacji. Każda osoba ma prawo dostępu do innowacji, w tym do procedur diagnostycznych, zgodnie z normami międzynarodowymi i niezależnie od względów ekonomicznych czy finansowych.
Prawo do unikania niepotrzebnego cierpienia i bólu. Każda osoba ma prawo do unikania, w takim stopniu, w jakim to możliwe, cierpienia i bólu, niezależnie od stadium choroby.
Prawo do leczenia dostosowanego do potrzeb. Każda osoba ma prawo do programów diagnostycznych lub terapeutycznych dostosowanych do jej osobistych potrzeb w takim zakresie, w jakim to tylko możliwe.
Prawo do zażaleń. Każda osoba ma prawo do składania zażaleń zawsze, gdy doznała ona jakiegokolwiek uszczerbku oraz prawo do uzyskania odpowiedzi lub innej informacji zwrotnej.
Prawo do rekompensaty. Każda osoba ma prawo do otrzymania odpowiedniego odszkodowania w rozsądnie krótkim czasie, jeśli doznała krzywdy fizycznej, moralnej lub psychicznej, spowodowanej źle prowadzonym leczeniem.
Prawo do podejmowania działań leżących w interesie ogółu.
Prawo do działalności na rzecz przysługującym pacjentom praw.
Prawo do uczestnictwa w kształtowaniu polityki zdrowotnej.
Instytucje, w których można uzyskać pomoc w zakresie praw pacjenta:
• Biuro Rzecznika Praw Pacjenta – organ powołany do ochrony praw pacjenta www.bpp.gov.pl
• lokalne oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia – informacje nt. dostępu do świadczeń gwarantowanych oraz rozliczeń z zakładami opieki zdrowotnej www.nfz.gov.pl
• Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej – organ uprawniony do prowadzenia postępowania w zakresie odpowiedzialności zawodowej lekarzy.
Lista Okręgowych Izb Lekarskich, przy których działają Okręgowi Rzecznicy Odpowiedzialności Zawodowej, znajduje się na stronie www.nil.org.pl
