Powikłania kardiologiczne w cukrzycy
Tegoroczna 70. Sesja Naukowa Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA) odbyła się w Orlando na Florydzie, w jednym z największych centrów kongresowych „Orange Country Convention Center”. Spotkanie było doskonale zorganizowane. Otwarcie miało miejsce w słynnym Epcot Center i połączone było ze wspaniałym pokazem sztucznych ogni oraz prezentacją poszczególnych kontynentów i zabytków w zminiaturyzowanym świecie. Uczestnicy mieli więc przyjemność zwiedzić Francję, Niemcy, Włochy, irlandzkie puby z doskonałym piwem. Impreza była nadzwyczaj udana, ciekawie pomyślana i wprawiła wszystkich w dobry nastrój.
Program zjazdu był bardzo bogaty. Szczególnie dużo prac przedstawiono w interesującej mnie dziedzinie – kardiodiabetologii. Każdego dnia zjazdu poświęcano jej kilka równoległych sesji. W czasie dyskusji wielkie zainteresowanie wzbudził fakt, że w Polsce działa Towarzystwo Kardiodiabetologiczne zajmujące się tymi problemami.
Niemal każdy referat dotykał problemu cukrzycowych zmian w sercu. Wiele uwagi poświęcono przewlekłej hiperglikemii, która doprowadza do uszkodzenia narządu wzroku, nerek, nerwów obwodowych oraz układu krążenia. Jest przyczyną trzy-, a nawet czterokrotnie częstszego występowania udaru mózgu. Wzrastająca umieralność z powodu cukrzycy zmniejsza przewidywaną przeciętną długość życia o około 10 lat. Wiąże się to oczywiście ze zwiększoną częstością występowania choroby dużych naczyń. Wciąż pojawiają się nowe dowody potwierdzające, że glikemie przekraczające wartości prawidłowe, lecz niespełniające jeszcze kryteriów rozpoznania cukrzycy (tzw. stan przedcukrzycowy) powodują istotny wzrost ryzyka choroby niedokrwiennej serca oraz przedwczesnego zgonu. Przewlekła, „podstępna” hiperglikemia doprowadza do uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego i zwiększa częstość zawałów serca, głównej przyczyny 70% zgonów. Występowanie zawałów serca jest trzykrotnie częstsze u mężczyzn i pięciokrotnie częstsze u kobiet chorych na cukrzycę w porównaniu z osobami bez cukrzycy.
Nowością były prace poświęcone kardiomiopatii cukrzycowej i niewydolności krążenia u chorych na cukrzycę. Uważa się, że przyczyną tego stanu jest naciekanie tłuszczowe kardiomiocytów serca będące wyrazem insulinooporności. R. Hanf i R. Parteil (Lille, Francja) przedstawili nowy preparat, który być może okaże się skuteczny w leczeniu kardiomiopatii cukrzycowej. Jest to preparat o nazwie roboczej GTT 505, który aktywuje receptory PPARα i reguluje przemianę tłuszczową.
Bardzo interesujące było sympozjum zatytułowane „Czy cukrzyca jest rzeczywiście wykładnikiem choroby niedokrwiennej serca?”. Głównym wykładowcą w tej sesji był profesor Eberhard Standl z Monachium – znany badacz i znawca zmian w układzie krążenia i w sercu powstających w czasie trwania cukrzycy. Na tytułowe pytanie udzielił zdecydowanie twierdzącej odpowiedzi i szczegółowo to udowodnił. Po tym referacie nikt nie miał wątpliwości, że cukrzyca jest chorobą układu krążenia.
Do tego samego zagadnienia nawiązał w następnym wykładzie prof. Ira Goldberg z Nowego Jorku. Na podstawie biochemicznych zmian wynikających z niedoboru insuliny wyjaśnił mechanizm doprowadzający do zmian naczyniowych i neuropatycznych w sercu chorego na cukrzycę.
Uzupełnieniem referatu prof. Iry Goldberga była praca „Mitochondrial Dynamics in Heart Tissue” wygłoszona przez Ch. L. Hoppela. Autor zaprezentował pogląd, że kardiomiopatia cukrzycowa wynika z zaburzeń mitochondrialnego metabolizmu substratów energetycznych.
Prof. Asma Ejaz z Izraela podkreślała rolę neuropeptydów w rozwoju cukrzycowej sercopochodnej niewydolności krążenia.
Przed diabetologami stoi więc ogromnie ważne zadanie – opracowanie algorytmu, który pozwoli wyłonić grupę chorych na cukrzycę zagrożonych chorobami serca. Szczególnie przydatny byłby algorytm, przy pomocy którego udałoby się zidentyfikować chorych zagrożonych chorobą niedokrwienną serca jeszcze w czasie przedcukrzycowym. Ostatnie badania, a zwłaszcza badanie ACCORD (Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes) wykazały, że tzw. idealne wyrównanie cukrzycy zamiast poprawiać stan chorych zwiększało liczbę zgonów wśród chorych na cukrzycę do tego stopnia, że obserwacje zostały przerwane. Zaprezentowano wiele prac usiłujących wytłumaczyć to zjawisko. Okazało się, że w następstwie tzw. idealnego wyrównania cukrzycy występowała bezobjawowa hipoglikemia. Najprawdopodobniej jest ona przyczyną zwiększonej śmiertelności chorych na cukrzycę z objawami makroangiopatii cukrzycowej. Krytycznie odniesiono się też do nadmiernie obniżanego ciśnienia tętniczego krwi. Wkrótce ukażą się nowe propozycje dotyczące wyrównania metabolicznego cukrzycy (zarówno glikemii, jak i ciśnienia tętniczego), ale o tym z pewnością dowiemy się już w czasie przyszłej 71. Sesji ADA w San Diego w Kalifornii.
