Jakie korzyści przynosi stosowanie metody funkcjonalnej intensywnej terapii insuliną (FIT) z wykorzystaniem długo działającego analogu insuliny
Metoda FIT jest obecnie najdoskonalszym narzędziem w walce
z cukrzycą, gdyż najlepiej naśladuje wydzielanie insuliny przez zdrową
trzustkę. Polega ona na podawaniu insuliny krótko działającej przed posiłkami,
a insuliny o pośrednim czasie działania raz lub dwa razy w ciągu
doby. Dawkę insuliny o pośrednim czasie działania (baza) ustala lekarz,
natomiast dawki insuliny krótko działającej (insulina okołoposiłkowa) wylicza
sam, dobrze wyedukowany pacjent, w oparciu o aktualne stężenie cukru (glikemii)
we krwi, wielkość posiłku oraz planowaną aktywność fizyczną.
Pomimo dużego postępu, jaki dokonał się w terapii chorych na
cukrzycę insulinoterapia ma nadal wiele niedoskonałości. Wynikają one z faktu,
że klasyczne insuliny ludzkie, zarówno o krótkim, jak i długim czasie
działania, nawet podawane w schemacie FIT, nie zawsze są w stanie
naśladować wszystkie cechy insuliny wydzielanej przez trzustkę zdrowego
człowieka. Insuliny o przedłużonym działaniu nie zapewniają stabilnego,
podstawowego stężenia tego hormonu w ciągu całej doby, a szczyt ich
działania może pokrywać się ze szczytem działania insulin okołoposiłkowych, co
wiąże się z ryzykiem niedocukrzeń.
Wprowadzenie do terapii cukrzycy analogów insuliny, których
dynamika działania jest bardziej zbliżona do właściwości insuliny wydzielanej
przez zdrową trzustkę jest kolejnym krokiem w dążeniu do optymalnego wyrównania
cukrzycy. Długo działający analog insuliny glargine został wprowadzony w 2000
roku i jest on preparatem działającym całą dobę. Efekt zmniejszenia stężenia
glukozy we krwi został rozłożony równomiernie na przestrzeni 24 godzin.
Przypomina to mechanizm podstawowego wydzielania insuliny u zdrowych osób.
Glargina podawana jest raz w ciągu doby, o dowolnej, stałej porze,
wybranej przez pacjenta. Zmniejszenie liczby wstrzyknięć o jedno na dobę
oznacza dla chorego na cukrzycę 365 mniej iniekcji w ciągu roku.
FIT pozwala uzyskać optymalne wyrównanie metaboliczne cukrzycy
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w wytycznych na 2006 rok zaleca dążenie do osiągnięcia wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c) w zakresie od <6,1% do <6,5%. Wartość HbA1c, jest wyznacznikiem średniego stężenia glukozy we krwi w okresie trzech miesięcy. Odzwierciedla zarówno wartości glikemii na czczo, jak i glikemii poposiłkowych. Parametr ten wykorzystuje się zarówno do oceny stopnia kontroli metabolicznej, jak i ryzyka wystąpienia przewlekłych powikłań cukrzycy. Wykazano, że wzrost stężenia HbA1c o 1% powoduje m.in. wzrost zgonów związanych z cukrzycą o 21%, zawałów serca o 14% czy chorób naczyń obwodowych o 43%. Wyniki badań naukowych dowodzą, że stosowanie metody FIT gwarantuje lepsze wyrównanie metaboliczne choroby i równoczesne zahamowanie rozwoju przewlekłych powikłań. W wyniku intensywnego leczenia insuliną dochodzi do istotnego i utrzymującego się niekiedy przez kilka lat obniżenia wartości HbA1c.
FIT zmniejsza częstość występowania i ciężkość hiperglikemii
Dzięki możliwości elastycznego dostosowywania dawek insuliny krótko działającej do ilości spożywanego posiłku, aktualnej glikemii i wysiłku fizycznego łatwiejsze jest dla pacjenta wyliczenie rzeczywistego zapotrzebowania na insulinę i podanie takiej dawki, która skoryguje glikemię po posiłkach. Odpowiednio dobrana baza pokrywa natomiast zapotrzebowanie pomiędzy posiłkami oraz pozwala uzyskać prawidłową glikemię na czczo. Okres działania klasycznej insuliny o przedłużonym działaniu nie przekracza 18 godzin, co uniemożliwia utrzymanie stałego stężenia insuliny we krwi przez cały dzień. Często konieczne jest podawanie bazy w dwóch, a nawet w trzech wstrzyknięciach na dobę. Korzystną alternatywą może być zastosowanie glarginy, która podawana jest raz dziennie, zapewnia równomierną kontrolę glikemii przez całą dobę i skutecznie obniża poranne stężenie cukru we krwi.
Leczenie mieszankami insulin ludzkich lub metodą wielokrotnych
sztywnych dawek insuliny wiąże się z brakiem możliwości dostosowywania
insulinoterapii do zmiany stężenia cukru we krwi, pory, wielkości i rodzaju
posiłku czy aktywności fizycznej. Ze względu na profil i czas działania insulin
o przedłużonym działaniu podaje się je dwa lub rzadziej trzy razy dziennie.
Podanie ich w jednej, wieczornej dawce stwarza bowiem duże ryzyko niedocukrzenia
w środku nocy i związane z tym trudności w uzyskaniu prawidłowej glikemii na
czczo. Zastosowanie glarginy może zmniejszyć częstość występowania hipoglikemii,
zwłaszcza nocnych i poprawić glikemię na czczo. Jest to bardzo istotne również
u chorych, u których występuje tzw. zjawisko ,,brzasku’’, polegające
na występowaniu porannej hiperglikemii wywołanej zwiększonym wydzielaniem m.in.
hormonu wzrostu pomiędzy godziną 5:00 a 8:00 rano. Powoduje to wzrost
stężenia glukozy o świcie. Pacjenci, u których rozpoznano zjawisko ,,brzasku’’
muszą przyjmować dodatkową dawkę insuliny krótko działającej nad ranem, co
znacznie pogarsza ich komfort życia. Zastosowanie glarginy zmniejsza ilość iniekcji
na dobę, umożliwia lepszą kontrolę glikemii na czczo oraz poprawia jakość życia
tych chorych.
FIT poprawia jakość życia chorych na cukrzycę
FIT daje bardzo pozytywne efekty psycho-socjalne. Chorzy na cukrzycę leczeni tą metodą czują się niezależni w wielu dziedzinach życia. Mają dużą swobodę w planowaniu pór
i wielkości posiłków, mniejsze ograniczenia dietetyczne. Prowadzą aktywne życie rodzinne
i zawodowe, uprawiają sport, realizują pasje. To oni panują nad chorobą, a nie choroba nad nimi. Możliwe jest to dzięki stałej i intensywnej edukacji, której zadaniem jest by pacjent,
w jak największym stopniu zaangażował się w leczenie swojej choroby i stopniowo przejął odpowiedzialność za jej przebieg.
