Metformina wpływa też na procesy krzepnięcia: fibrynę, czynnik VII, VIII i XIII, PAI‑1, TPA, białko C‑reaktywne (CRP, ang. C‑reactive protein), fibrynogen oraz nasila fibrynolizę. Zwiększa także wrażliwość tkanek na insulinę (poprawia insulinooporność, głównie w wątrobie i mięśniach, w mniejszym stopniu w tkance tłuszczowej), zmniejsza wytwarzanie glukozy w wątrobie (poprzez zmniejszenie glukoneogenezy i w niewielkim stopniu glikogenonolizy) oraz zwiększa obwodowy wychwyt glukozy i jej zużycie (ryc. 1).


Po podaniu metforminy obserwowano wzrost obwodowego zużycia glukozy w mięśniach szkieletowych o ok. 20‑30%, zmniejszenie glukotoksyczności i tym samym poprawę czynności komórek β trzustki. W tkankach tłuszczowych obserwowano zmniejszenie oksydacji kwasów tłuszczowych poprzez aktywację kinazy monofosforanu adenozyny (AMP), co prowadzi do wzrostu stężenia transportera glukozy (GLUT4) w mięśniach i tkance tłuszczowej [6,7]. Metformina wykazuje także działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Zmniejsza częstość bólów dławicowych, a w badaniu EKG zmniejsza obniżenie odcinka ST‑T w próbie wysiłkowej. W badaniach na zwierzętach obserwowano zmniejszenie obszaru zawału w mięśniu serca poddanym niedokrwieniu. Ponadto chroni mięsień sercowy przed niedokrwieniem właśnie poprzez zmniejszenie obszaru zawału serca, wzrost PI3K, fosforylacji Akt i hamowanie otwarcia MTP. Korzystne działanie metforminy oceniane w badaniach klinicznych i doświadczalnych przedstawiono w tabeli 1.


U chorych na cukrzycę typu 2 metforminę stosuje się w monoterapii i w leczeniu skojarzonym w dawce od 500 mg do 3000 mg na dobę. Optymalna dawka wynosi 2000 mg na dobę. W badaniu UKPDS u chorych z chorobami układu krążenia najbardziej skuteczna była dawka 2550 mg, ale mniejsze dawki również miały korzystny wpływ na choroby układu krążenia [8].

W badaniu UKPDS u chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, z nadwagą i/lub otyłością, zrandomizowanych do intensywnego leczenia metforminą lub pochodnymi sulfonylomocznika/insuliną, wybrane punkty końcowe, średnio po 11 latach obserwacji, przedstawiono w tabeli 2 [16].

Wyniki te świadczyć mogą o protekcyjnym wpływie metforminy, niezależnie od stopnia obniżenia glikemii, na powikłania typu makroangiopatii [17,18]. Po dalszych 5 latach obserwacji u chorych uczestniczących w badaniu UKPDS, przez 6‑10 lat, pomimo zatarcia różnicy we wczesnym wyrównaniu glikemii, nadal utrzymywały się różnice w badanych „punktach końcowych”. U chorych z nadwagą lub otyłością leczenie metforminą przyniosło statystycznie znamienne zmniejszenie powikłań związanych z cukrzycą o 21% (p=0,01), a u leczonych pochodnymi sulfonylomocznika/insuliną o 9% (p=0,04), mniej przypadków zawału serca, odpowiednio o 33% (p=0,005) i o 15% (p=0,01), umieralności ogólnej, odpowiednio o 27% (p=0,002) i o 13% (p=0,007) [19]. Mniejszy (graniczny) wpływ leczenia insuliną i pochodnymi sulfonylomocznika na zmniejszenie liczby przypadków zawałów serca oznacza, że potencjalne korzyści wynikające z poprawy glikemii w makroangiopatii są wątpliwe [17,18].